Column Ondernemen in Kampen: Gelukkig gaat er van alles mis in ons leven! Huh?

“De kunst van het falen” is de titel van een boek van Arjan van Dam, psycholoog en schrijver. Volgens hem hebben we een bepaalde hoeveelheid mislukkingen nodig in ons leven om ons juist prettig en gelukkig te kunnen voelen. Wie te weinig tegenslag ondervindt, verliest namelijk veerkracht.

Ik gebruik de openingszin in deze column zelf vaak in mijn coachingpraktijk als mijn cliënten, veelal -juist succesvolle- ondernemers, bestuurders of ambtenaren bij de overheid of werkzaam in het hoger onderwijs mij vertellen over datgene wat er allemaal “misgaat” in hun leven of in hun “functioneren”.

Omgaan met falen is goed te vergelijken met het trainen van een spier; je moet hem niet uitputten, maar wel trainen. Als ondernemer failliet gaan, als bestuurder “falen”, ontslag krijgen of langdurig werkeloos blijven, afgewezen worden, in een burn-out belanden; als je zelf nog nooit zoiets hebt meegemaakt, weet je ook niet hoe je daarop -zelf- zult reageren, laat staan hoe je met dergelijke tegenslag moet omgaan.

Het klinkt allemaal ontzettend vanzelfsprekend, maar toch staan we onszelf wanneer we eenmaal volwassen zijn eigenlijk een valpartij -of zelfs maar struikelen- helemaal niet meer toe. Laat staan dat we er anderen deelgenoot van (willen) maken. Kinderen krijgen veelal juist positieve bevestiging, zeker als ze nog heel erg klein zijn en maar gewoon van alles uitproberen, ook al gaat het dan doorgaans juist eerst heel vaak fout wat ze proberen doen. Het sterkt hun zelfvertrouwen enorm en ze blijven proberen tot het wel lukt om bijvoorbeeld overeind te blijven staan en zelfs een paar stapjes te zetten. Waarna ze dan toch weer omvallen, maar ouders intussen al helemaal door het dolle van enthousiasme zijn en dat zelfs ook flink laten blijken. Dikwijls dan zelfs nog met een filmpje ervan op sociale media die ook nog eens vele “likes” krijgt.

Maar welke volwassene deelt er op sociale media graag een mislukte actie? Waarom gaan we zo geforceerd om met onze eigen fouten? Volgens Van Dam is dat vanwege het sociale aspect. “We schamen ons en dat voelt akelig. Falen kan je sociale positie schaden; als je faalt ben je minder waard”.

Ik pas dit bij mijn coaching ook vaak toe en wel aan de hand van het volgende: Wie er op een onbewoond eiland niet in slaagt om een kokosnoot uit een boom te halen, vraagt zich hooguit af: “wat heb ik verkeerd gedaan en wat moet ik dan dus de volgende keer anders doen?”  En dat is slim en helpt je ook echt, want daarmee haal je namelijk rendement uit je mislukking. Maar zodra er anderen bij zijn, laten we die kokosnoot liever hangen dan een mislukking te riskeren. Dat komt, volgens Van Dam, omdat een groot deel van ons geluk afhankelijk is van waar we op de sociale ladder staan. Een mislukte actie brengt ons wellicht een treetje lager.

Om evenwel een treetje hoger te komen hebben we juist successen nodig. Maar daar zit de “paradox van het succes”, aldus Van Dam. Zodra we ons namelijk te veel richten op de prestaties zal het resultaat juist afnemen in plaats van toenemen. Soms moet je dus niet “te graag willen”. 

En dat is wat ik mijn cliënten ook vaak meegeef. Verleg je focus van het beoogde einddoel juist naar het leren. Mensen die zich richten op het eindresultaat ontwikkelen eerder een depressie dan mensen die zich richten op groei, zo is uit gerenommeerd onderzoek van de Washington State University gebleken. En verder dat mensen die zich richten op leer- of groeidoelen hun competenties vergroten en niet afhankelijk zijn van anderen om zich goed te voelen over zichzelf.

Degene die zich afvraagt: “wat kan ik hiervan leren?”  durft grotere uitdagingen aan te gaan, is minder bang om af te gaan en heeft dus meer zelfvertrouwen. En juist dat leidt vrijwel zeker tot een beter resultaat.

Terwijl ik deze column schrijf, zitten we midden in de tweede golf (en misschien zelfs al wel de derde volgens sommigen) en staan we voor naar verwachting nog verder aanscherping van de maatregelen. Dat vergt van sommigen van ons, denk aan de Horeca, de evenementenbranche, en noem maar op ontzettend veel moed en durf om nieuwe uitdagingen aan te gaan of creatief te zijn in “wat nog wel kan”. De kans om daarbij te falen, ligt voortdurend op de loer, maar door alle verhalen van ons falen met elkaar te delen, groeien we juist naar elkaar toe. Mislukking krijgt als nuttig onderdeel van ons leerproces steeds meer waardering. En wat is dat nou eigenlijk “mislukken???

Chris Wiekeraad, advocaat-eigenaar Wiekeraad Advocatuur, NLP-coach & voorzitter VOC Kampen