Veldhoven rijk aan archeologisch en historisch erfgoed

Veldhoven bestaat dit jaar 100 jaar. Een mijlpaal om bij stil te staan. Dat vindt ook Vereniging Erfgoedhuis Veldhoven. In een boek worden verschillende facetten van het rijke verleden van de gemeente onder de loep genomen. Lees in het Veldhovens Weekblad deel 2 van de rubriek ‘Veldhoven 100’ met als titel; Ons Erfgoed.

VELDHOVEN - Zelfs een Veldhovense Jules Verne kan in 1921 niet bevroeden dat zijn nieuwe gemeente door slopen, uitbreiden en innoveren een eeuw later de hedendaagse gedaante zou verwerven.

Archeologisch erfgoed

Tijdens deze metamorfose is gebleken dat de Veldhovense bodem een rijk arsenaal aan archeologische schatten herbergt. Algemeen bekend zijn de opgravingen in Toterfout en Half Mijl waarbij tussen 1948 en 1951 maar liefst 34 grafheuvels zijn onderzocht. De opgravingen krijgen internationale bekendheid. Op basis van een bijzondere urn van ca 1500 v. Chr. moest zelfs de ouderdom van de bronstijd in Engeland worden herzien. In tal van publicaties is de urn van Toterfout nadien als voorbeeld gebruikt.

De Veldhovense bijdrage aan de archeologie is nooit meer stilgevallen. Alleen al gedurende de laatste 15 jaar is de status van Veldhoven als archeologische schatkamer meerdere malen bevestigd. In 2008 wordt in het woningbouwplan Oerle-Zuid aan de Zandoerleseweg een inheems-Romeinse nederzetting uit de eerste eeuwen n. Chr. ontdekt.

Bij opgravingen in Habraken worden in 2009-2010 plattegronden van neolithische boerderijen blootgelegd, die gedateerd kunnen worden tussen 2900 en 2700 v. Chr. Dit type boerderijen is de archeologische vakliteratuur ingegaan als boerderijen van het type Veldhoven.

Bij opgravingen in Huysackers zijn vanaf 2016 honderden vondsten en vele duizenden sporen geregistreerd, onder andere 18 waterputten en sporen van ruim 60 gebouwen uit de periode 700 tot 1300. In 2018 wordt nabij de Roskam een Merovingisch grafveld met 23 graven uit de periode 650-725 ontdekt.

Historisch erfgoed

De Veldhovense metamorfose gaat gepaard met veel sloopwerk, met steeds onvoldoende oog voor de cultuurhistorische waarde van landschap en gebouwen.

Anno 2021 telt Brabant 61 gemeenten. Daarvan zijn er 5 die qua inwonertal vergelijkbaar zijn met Veldhoven. Gemiddeld tellen deze 5 gemeenten 88 rijksmonumenten en 115 gemeentelijke monumenten. Veldhoven telt 33 rijksmonumenten en 0 (nul!) gemeentelijke monumenten. Naast Rucphen en Sint Anthonis is Veldhoven de enige Brabantse gemeente zonder gemeentelijke monumenten. Soms spreken getallen voor zich.

De gemeente Veldhoven meent dat monumenten beschermd kunnen worden middels het bestemmingsplan. Dat zelfs de combinatie monument én bestemmingsplan in Veldhoven niet werkt, is recent duidelijk geworden. In 2017 wordt het interieur van het rijksmonument de Oude Pastorie aan Dorpstraat 93-95 door de toenmalige eigenaar geheel vernield. In plaats van alles uit de kast te halen om de mogelijkheden te onderzoeken om de cultuurhistorische waarde van de Oude Pastorie te herstellen, gaat de gemeente over tot de orde van de dag: de vernielingen worden vastgesteld en het bestemmingsplan aangepast om de Oude Pastorie te kunnen herscheppen in een project met 5 appartementen. Een opvallende interpretatie van beschermen middels een bestemmingsplan...

Gelukkig is er het afgelopen jaar moed geput uit de bereidheid van de gemeente om te komen tot een kerkenvisie. Je bent nooit te oud om te leren, ook al word je 100!

Ad Adriaans.

Je bent nooit
te oud om te
leren, ook al
word je 100!