Afbeelding

Stemmen tijdens de pandemie: Corona-proof en per post

· leestijd 2 minuten Algemeen

Nederland maakt zich op voor unieke verkiezingen: middenin Corona-tijd openen de stembureaus volgende week hun deuren. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen in 2017 stemde in de gemeente Veldhoven 81,7% van de kiesgerechtigden. Wat de virusdreiging gaat betekenen voor de opkomst dit jaar is voer voor discussie.

VELDHOVEN - Toegegeven, John Horst dit keer getwijfeld over het voorzitterschap van ‘zijn’ stembureau. Al zo’n 45 jaar - “met soms een pauze” - is hij als vrijwilliger actief bij verkiezingen in de gemeente Deventer, de laatste 15 jaar als voorzitter in zijn woonplaats Okkenbroek. De twijfel werd niet ingegeven door de angst voor een Corona-infectie, zegt de 67-jarige gepensioneerde ambtenaar.

Pas bij het lezen van de instructie voor stembureaus krabde Horst zich achter de oren. “Het eerste wat ik dacht was: is dit praktisch gezien wel te doen?” Hij somt op wanneer hij zijn mondmasker moet vervangen - na iedere pauze, na elke 3 uur, na iedere slok drinken -, wanneer de handschoenen verwisseld moeten en wat er allemaal gereinigd moet worden.

Het worden “in alle opzichten” unieke verkiezingen, zegt Bert van den Braak, als parlementair historicus verbonden aan de Universiteit van Maastricht. Volgende week mogen naar schatting van het Centraal Bureau voor de Statistiek ruim 13 miljoen Nederlanders hun stem uitbrengen, onder wie 34.600 inwoners van de gemeente Veldhoven. Een deel kan dat vanuit huis regelen.

Zo mogen 70-plussers stemmen per post. Een primeur voor Nederland, zegt Van den Braak. “Ook het stemmen op meerdere dagen is niet eerder voorgekomen.” Om de drukte te spreiden kunnen kiezers in een beperkt aantal stembureaus per gemeente ook op 15 en 16 maart terecht. Deze extra dagen zijn vooral bedoeld voor kwetsbare groepen.

Herindelingsverkiezingen

Of het hoge opkomstcijfer van de vorige Kamerverkiezingen, ruim 81%, wordt gehaald, is de vraag. Zo becijferde opiniepeiler Maurice de Hond dat 10% van de mensen die bij de vorige verkiezingen wel stemde, nu zegt niet naar de stembus te gaan vanwege besmettingsgevaar. Kajsa Ollongren, als minister van Binnenlandse Zaken verantwoordelijk voor de verkiezingen, houdt het op 3%.

“Het is niet ondenkbaar dat corona de opkomst iets zal beïnvloeden”, zegt Van den Braak. “Maar met het briefstemmen en de 2 extra dagen zijn er behoorlijke maatregelen genomen om iedereen de kans te bieden een stem uit te brengen.”

“Mensen die echt willen stemmen, doen dat wel”, zegt ook Carolien van Ham, politicoloog aan de Radboud Universiteit. Ze wijst op de herindelingsverkiezingen die in november in 7 gemeenten werden gehouden. “Het aantal mensen dat toen niet stemde vanwege Corona bleek vrij laag te liggen. Nu gaat het om nationale verkiezingen en zijn er extra opties om een stem uit te brengen.”

Democratische plicht

In zijn stembureau in Okkenbroek zal John Horst er in ieder geval alles aan doen om het stemmen Corona-proof te laten verlopen. “Ik kan als voorzitter invloed uitoefenen op het verloop van de dag. Ingrijpen wanneer het nodig is: ‘was uw handen, houd afstand’.”

Voor een Corona-infectie is Horst niet bang. “Het is niet zo dat het me helemaal niets doet. Maar ik vind de verkiezingsdag altijd zo leuk en zie het als mijn democratische plicht mee te doen. Ik wil ervoor zorgen dat iedereen kan stemmen. Alle extra maatregelen neem ik daarbij op de koop toe.”

Spatschermen, extra stembureau- leden en stempotlood als souvenir

Om te voorkomen dat 17 maart tot ‘superspreading event’ verwordt, worden op alle stembureaus maatregelen getroffen. Een aantal daarvan opgesomd:

De stemlokalen zijn zo ingericht dat kiezers en stembureauleden 1,5 meter afstand kunnen houden.

Op iedere stemlocatie is een extra stembureaulid aanwezig dat kijkt of het niet te druk wordt en of iedereen zich aan de regels houdt. In heel Nederland zijn zo’n 70.000 stembureauleden en tellers nodig, een kwart meer dan normaal.

Stembureauleden doen een gezondheidscheck.

Stemhokjes, deurklinken en andere ‘contactpunten’ worden in ieder geval elk half uur schoongemaakt. Stempotloden worden na iedere aanraking gereinigd. In sommige gemeenten, waaronder Apeldoorn, krijgen kiezers een eigen potlood dat ze mee naar huis mogen nemen.

Tussen de stembureauleden en kiezers staan spatschermen.

Volmachtnemers, mensen die namens anderen stemmen, mogen naast hun eigen stem 3 volmachtstemmen uitbrengen in plaats van de gebruikelijke 2.

“Stemmen op meerdere dagen is nooit eerder voorgekomen”

In Veldhoven
was de
opkomst in 2017
81,7%

Afbeelding
Afbeelding
Luchtbeelden tonen opbouw indrukwekkend evenemententerrein van Sail Kampen 2024 Algemeen 3 uur geleden
Afbeelding
Leg jij het gevoel van Sail Kampen 2024 vast op foto? Stuur je foto in en win. Algemeen 11 uur geleden
Afbeelding
Wie wil De Brug bezorgen in de binnenstad van Kampen? (En enkele andere wijken) Algemeen 12 uur geleden