De Bremer Kogge in het Duitse Scheepvaartmuseum te Bremen
De Bremer Kogge in het Duitse Scheepvaartmuseum te Bremen (archieffoto: Maarten van Gemert)

„In een Hanzemuseum komt de IJsselkogge pas echt tot zijn recht en kan het veel doelen dienen.”

· leestijd 2 minuten Algemeen

(door Maarten van Gemert)  
KAMPEN – Schepen voor bulktransport als de IJsselkogge brachten Kampen rijkdom en macht. Weer boven water na zes eeuwen kan de IJsselkogge opnieuw van grote waarde worden voor Kampen. Mits het de ruimte krijgt en het verhaal eromheen verteld wordt. Die kans ligt er. Kampen zou zich daadwerkelijk als Hanzestad profileren met een Hanzemuseum.

De huidige discussie, over de locatie van de IJsselkogge bij terugkeer, is prematuur. Dat zeggen Rob en Ria Busser. Het echtpaar, ervaren en deskundig op velerlei terreinen, is niet eerder geconsulteerd en benadert nu zelf media en politiek. Zij wijzen op het hertenkamp èn op het opstellen van een programma van eisen voor locatie en onderkomen.

Locatie
Op grond van hun kennis van musea in binnen- en buitenland schatten Rob en Ria Busser de grootte van een Hanzemuseum. In de binnenstad aan de IJssel is dat niet goed inpasbaar, concluderen zij. Het hertenkamp biedt wel genoeg ruimte. Gebouwd op een ondergrondse parkeerkelder voor de toeristen. En aansluitend op een autoluwe binnenstad.
Het gemeentebestuur heeft nog drie locaties in beeld: de VGL-loods, de Koggewerf en het Van Heutszplein. Alle kennen een krappe ruimte. Het toereikend hertenkamp biedt voordelen, zoals in de Raadspraat op pagina 7 vermeld. Daarin vallen de puzzelstukjes in elkaar.
Voor de Koggewerf vindt binnenkort een ”werkatelier” plaats en voor de monumentale loods naast het station heeft de gemeente nog onderzoeken lopen voor ”twee globaal architectonische ontwerpen”. Rob en Ria Busser wijzen erop dat ”als de grootste kogge ooit gevonden gepropt wordt in een standalone vitrine of in de stationloods, Kampen zich belachelijk maakt en een hoop (onderzoeks-)geld weggooit.”

Context
Ondanks de uitkomsten van de werkconferentie op 15 juni 2016 (’IJsselkogge zoekt vaste ligplaats’) gaf het huidige college van B&W vorig jaar opdracht aan haar ambtenaren om een optie op het Van Heutszplein uit te werken. Een onderzoeksbureau ging ”contextloos” aan de slag voor een ”standalone” onderkomen. Zo sloeg ze twee keer de plank mis. Het enkel alleen maar exposeren van het scheepswrak mist elk doel, zo schetsen Rob en Ria Busser. De IJsselkogge zou daarmee niet het historisch verhaal vertellen, geen educatieve doeleinden dienen en geen toeristische meerwaarde geven.


Doorkijkje bij het Duits Scheepvaartmuseum in Bremen (archieffoto: Maarten van Gemert)

Museum
Naast voorbeelden in het buitenland van vikingschepen tot zonneboten, zijn er ook in Nederland musea met geëxposeerde scheepsvondsten. De echtelieden Busser verwijzen graag naar Castellum Hoge Woerd dat ruim is opgezet. Ruimte is ook gewenst om een andere reden.
Een betrokken inwoner merkt op dat je de opgedoken en te restaureren IJsselkogge van meters afstand moet kunnen bekijken. Dan zie je het hele plaatje. Letterlijk en figuurlijk.
Om het volledige plaatje weer te geven van de rijke Hanzegeschiedenis van Kampen wordt er om die reden gepleit voor een Hanzemuseum.

Europees
De vondst van de IJsselkogge als ’bulkcontainerschip’ van de middeleeuwen maakt deel uit van een Europees verhaal. De samenwerkende Hanzesteden besloegen immers een groot deel van Europa. De IJsselkogge vormt daarom een uniek trio met vergelijkbare koggen elders.
De Bremer kogge uit de wateren boven Bremen heeft ruim plaats gekregen in het Duitse Scheepsvaartmuseum aldaar. Hij zakt in onder zijn eigen gewicht en daarom wil men de IJsselkogge in een frame ophangen. De Doeler kogge, gevonden bij Doel (Antwerpen), krijgt na restauratie een plek in het Maritiem Museum dat volgend jaar klaar moet zijn. Nu al vormt het Eilandje in Antwerpen met het Museum aan de Stroom (MAS) en het Red Star Line Museum een populaire toeristische attractie.
Over een terugkeer naar Kampen van de IJsselkogge is de eerste nijpende vraag: wordt het straks ”Bremen, Antwerpen, Lelystad” of ”Bremen, Antwerpen, Kampen”?


Het Eilandje met het MAS in Antwerpen (foto: Maarten van Gemert)

..