Badkuipeffect volgens deskundigen vooral theoretisch

KAMPEN - Het badkuipeffect bestaat, maar het effect is minder angstaanjagend dan de term doet vermoeden. Dat concludeerden diverse specialisten donderdag tijden een raadsvergadering die belegd was om voor eens en voor altijd de feiten over de bypass in beeld te krijgen. "Als die badkuip volloopt, heb je nog genoeg tijd om naar de eerste verdieping te gaan", aldus Lukas Meursing van Rijkswaterstaat.

De discussie rond de bypass is complex. Ieder antwoord roept nieuwe vragen op. Zo kan het dat een project dat al in 2004 startte, anno 2010 nog steeds verhitte discussies oplevert. Is de bypass nou wel of geen Rijksopgave? Wat heeft Kampen aan de ingreep? Maakt de geul de stad onveilig door het badkuipeffect? Tijdens de hoorzitting die definitief duidelijkheid moest scheppen kon de raad vragen stellen aan verschillende specialisten van Rijkswaterstaat, het Waterschap Groot Salland, de Technische Universiteit Delft en de Deltacommissie en het Centraal Planbureau. De grootste zorg van veel raadsleden werd al vroeg in de zitting door de deskundigen gerelativeerd. Het badkuipeffect, een schrikbeeld van een door dijken omringde stad die bij een doorbraak binnen korte tijd volloopt met water, is volgends de specialisten niet iets om bang voor te zijn. "Het is een mooie beeldspraak", aldus Meursing, "maar hij gaat niet op. Mocht het misgaan, dan loopt de stad niet vol, zoals een bad dat doet. Het water wordt verspreid over een gebied van vele kilometers. Dat gaat langzaam en je hebt genoeg vluchtmogelijkheden."

Burgers Paraat
Bovendien verkeert de stad volgens de deskundigen in de aanloop hiernaartoe al in opperste staat van paraatheid. 'Een hoge rivierstand zie je al weken van tevoren aankomen.' En dan duurt het vervolgens nog 'uren voordat een bres in de dijk ontstaat'.

Mocht in het meest extreme geval bij storm en hoog water van het IJsselmeer de Dijk dan toch onverwacht doorbreken, dan heb je nog enkele uren de tijd om een veilige plek te zoeken", aldus Meursing. "En die vind je al een verdieping hoger". Met deze voorzorgsmaatregelen is in het CPB-rapport, dat vorig jaar de badkuipdiscussie deed oplaaien, volgens de aanwezige deskundigen geen rekening gehouden. Het rapport gaf destijds aan dat de gevolgen van een dijkdoorbraak met bypass groter waren dan zonder bypass. Dit bleek tijdens de vergadering echter vooral theoretisch. Deze gevolgen gelden alleen als er voor en tijdens de doorbraak helemaal niets gebeurt. "Je wacht natuurlijk niet lijdzaam af", aldus Hans Brouwer van het Waterschap. "De risico's uit de sommen hoeven niet op te treden. Er is meer schade, maar slachtoffers hoeven niet te vallen".

Onderbelicht
Bovendien wezen de deskundigen erop dat de nadelen van een dijkdoorbraak feitelijk weggestreept konden worden tegen andere voordelen die de bypass wel heeft. De kans dat er een dijkdoorbraak optreedt met een bypass, wordt namelijk wel stukken kleiner. Ook Eijgenraam wiens rapport de discussie destijds aanzwengelde beaamt dit. "Ik vind alleen wel dat je als gemeenteraad hier een bewuste keuze voor moet maken. In de eerdere rapporten bleef dit aspect mijns inziens ten onrechte onderbelicht. "

Een ander positief aspect is volgens de aanwezigen dat Kampen door de bypass beter beschermd is, als er ter hoogte van bijvoorbeeld Zalk een Dijk doorbreekt. Het zogenoemde compartimeringseffect zorgt er dan voor dat het water dat hier vrijkomt Kampen niet bereikt.

Tot slot gingen de deskundigen in op de vraag of de bypass nou wel of geen Rijksopgave is. Hierover werd in het verleden in de Kamper politiek nogal eens gesteggeld. De boodschap van de deskundigen was dat de bypass in feite een door het rijk opgelegde maatregel is, maar dat de gemeente Kampen zelf beslist of de bypass voor 2015 aangelegd wordt, of op een door de regering bepaald tijdstip hierna.

Brouwer gaf aan dat het Rijk alleen een claim heeft gelegd op het gebied om na 2015 een bypass aan te leggen. De gemeente Kampen kon dan tot op het moment dat die beslissing genomen werd, niets met het gebied doen en besloot actief te participeren en de bypass naar voren te trekken en te integreren in een bredere gebiedsontwikkeling.

Een verstandige houding die navolging verdient in andere gebieden van het land, volgens Deltacommissaris Wim Kuijken. Brouwer beaamt dit: "Kampen maakt op een slimme manier gebruik van een opgelegde maatregel."

(door Nick de Vries)