De stille kracht van humor

KAMPEN - Toen cabaretier Diederik van Vleuten de 685 pagina's tellende memoires van zijn oom Jan las, over zijn tijd in en de val van Nederlands- Indi, wist hij dat hij wat moest doen met dit stukje vergeten geschiedenis.
Het resulteerde in 'Daar werd wat groots verricht', een unieke theaterervaring, waar aan de hand van anekdotes en slechts een paar attributen als een kistje, een piano en wat foto's, het publiek wordt meegezogen in het verhaal van de broer van Van Vleutens vader. "Die gebeurtenis van tijd komt als een waterval over het publiek", vertelt de cabaretier, die vijftien jaar lang op de planken stond met Erik van Muiswinkel en nu veel succes oogst met zijn eerste solovoorstelling.

'Daar werd wat groots verricht', is een bijzondere kruising tussen een theatermonoloog en cabaret. "Het is geen geschiedenisles", onderstreept Van Vleuten, die met  zijn voorstelling al heel wat reacties veroorzaakte. "Mensen zijn ontroerd en aangegrepen. 'Had ik dit maar eerder geweten," of 'wat geweldig dat dit verhaal nu verteld wordt,'  zeggen ze dan. Want over deze historie is nog veel te weinig bekend.
Eigenlijk is het de liefdesgeschiedenis van oom Jan en zijn vrouw Aukje . "Twee mensen in een oorlog, twee pluisjes op de wind, die op de verkeerde plek zijn beland", verhaalt hij potisch. "Wat er daar gebeurt, is al heel bijzonder en het verhaal van oom Jan is ontzettend goed."

Herkenbaar
Veel passages zijn herkenbaar voor degenen die bijvoorbeeld in de Jappenkampen hebben gezeten.  Ook de ontvangst in Nederland, die niet bepaald hartelijk was, is een bekend gegeven voor velen. "Nederland had geen belangstelling, het land had zo zijn eigen sores in de oorlog en zat niet te wachten op schepen uit Indi", weet  Van Vleuten.

 Voor de voorstelling deed hij veel research met als belangstijkste gegeven de memoires van zijn oudoom. "Wat me het meest heeft verbaasd? Dat de ondergang van Indi al in acht dagen een feit was. Een hele geschiedeis die eeuwen geduurd heeft; echt ongelooflijk, want dat wist ik nog niet."

Tijdens de voorstelling over 'de gordel van smaragd'  passeren ook enkele liedjes de revue, waaronder die van een Indisch meisje met een sneeuwbal en de verhalen achter de portretten.

De voorstelling kreeg al veel lovende recensies, zo gaf de NRC hem zelfs vijf sterren.  'Van Vleuten heeft iets groots verricht. Een debuut dat informeert als een documentaire, amuseert als cabaret op topniveau en indruk maakt als theater dat zich niet in een genre laat vangen', zo beschreef de landelijke krant de voorstelling.


"Ik blijk een goede verhalenverteller te zijn", beaamt Van Vleuten, die zelf niet had verwacht dat het zo'n succes zou worden. "Het is ook geen reguliere voorstelling, aan het begin noem ik drie namen die in de voostelling voorkomen en hierna zit het publiek gelijk in het verhaal."
Een aangrijpend moment vindt Van Vleuten de scène dat oom Jan in kamp Bandung op zoek gaat naar zijn vrouw Aukje. Hij vindt haar terug in het kamp in Batavia en dan lopen ze op elkaar af. "Of die keer in het kamp tijdens de capitulatie van Japan. Toen bleef het stil en op datzelfde moment is het ook stil in het theater. Het is de meest verbluffende stilte die valt in een seizoen."

Ontroerende reacties
'Daar werd wat groots verricht' zorgt voor veel  ontroerende reacties. "Er zijn mensen die de voorstelling nog een keer willen zien, daar komen ze zelfs helemaal voor uit Schiermonnikoog", meldt de cabaretier enthousiast. "Ik ben nu bezig van de voorstelling een boek te maken dat in 2012 verschijnt en er zal ook een dvd uitkomen. Hiervoor worden mensen geïnterviewd die de voorstelling bezoeken. Dus ook mensen die naar de voorstelling in Kampen komen, kunnen op de dvd verschijnen", zo laat de cabaretier weten.

Diederik van Vleuten is eigenlijk min of meer toevallig in het vak gerold. "Ik studeerde aan het conservatorium maar heb dit niet afgemaakt.  Erik van Muiswinkel en Justus van Oel zochten een pianist en hierna vormde we het cabarettrio Zak en As." Al snel merkte Van Vleuten dat hij zich op de planken als een vis in het water voelde. Met de voorstelling over de verloren kolonie staat hij er alleen voor en leidt hij het publiek door de opzienbarende belevenissen van zijn voorouders.

Met  'Daar werd wat groots verricht' worden ook de grappen niet vergeten. "Vooral voor de pauze en hierna komt de oorlog meer aan bod." Maar ook daar zit er een relativerende noot in. "Dan is het meer in de vorm van heel bizarre situaties; dat is ook de kracht van humor."

''Daar werd wat groots verricht', onder de regie van Berend Boudewijn, is te zien op donderdag 10 februari om 20.15 uur in de grote zaal van de Stadsgehoorzaal in Kampen.