Vrijzinnige gemeente zet de deur wagenwijd open

(door Nick de Vries)

KAMPEN - Talloze kerken hebben het financieel niet breed. De katholieke kerk in IJsselmuiden werd bijna wegbezuinigd en de Bovenkerk wordt te duur voor de protestantse gemeente. Heel anders is het bij de vrijzinnige gemeente in ‘Levensbron’.

De kerk verwierf enkele jaren geleden aanzienlijke financiële middelen met de verkoop van gronden. Financiële zorgen zijn er niet, maar met slechts een klein aantal bezoekers per zondagsdienst, blijven er nogal wat stoelen onbezet. Een nieuw activiteitenplan en een nieuwe voorganger moeten daar verandering in brengen.

“Kampen was ooit een vrijzinnig bolwerk. Dan hebben we in de loop der jaren toch iets niet goed gedaan”, lacht penningmeester Jannes Bosker. “Toen we vlak voor de crisis het geldbedrag verwierven stelden we ons de vraag ‘wat gaan we doen, wat is ons voortbestaan?’ Negentig procent van de bezoekers was boven de 65 jaar en er was amper nieuwe aanwas. We overwogen om te stoppen, maar een kerk met meer dan 100 jaar historie sluit je niet zomaar. We besloten een deel van de middelen te gebruiken om het kerkelijk leven een nieuwe impuls te geven."

Die impuls kwam er in de vorm van een fikse verbouwing. De gemeenschap komt samen in een groot pand, Levensbron, aan de Burgwal. Vijf jaar geleden was de kerkruimte nog donker en weinig uitnodigend. Anno 2015 is de ruimte fris, licht en heeft het een open uitstraling. “Vroeger stond de voorganger voor een donkerbruin doek. Inmiddels staat hij voor het raam, badend in het licht. Alles is veel uitnodigender."

Niet-dogmatisch

Uitnodigend en open zijn ook de bijeenkomsten van de kerk zelf. De kerk heeft een niet-dogmatisch, tastend karakter. Er wordt veel ruimte gegeven aan individuele opvattingen en er is plaats voor kritische vragen. De vrijzinnigen gaan niet uit van een opgelegde leer, maar van de eigen zoektocht. Verhalen worden symbolisch uitgelegd en zelfs de opstanding van Christus wordt openlijk betwijfeld. Het geloof lijkt helemaal aan te sluiten bij de huidige tijdsgeest.

Dat denkt ook de nieuwe voorganger Anneke van der Velde: “Veel mensen hebben tegenwoordig een spiritueel tekort. Mensen willen spreken over de diepte van hun bestaan, maar vinden daar geen plek voor. Wij willen een plaats zijn die de deur nadrukkelijk open heeft staan voor iedereen die zoekend is, en dat niet alleen op zondag. Wij willen mensen verbinden. Moslims, christenen, atheïsten; ze kunnen allemaal wat van elkaar leren en ze zijn hier allemaal welkom. Wij gebruiken de religieuze en intellectuele tradities om antwoorden te vinden op de vragen van onze tijd. Het gaat ons om het verhaal en de les. Niet om een set regels en vaste structuren waaraan men zich moet houden.”

Hoe kan het dat ondanks het moderne karakter van de gemeente er wekelijks toch maar enkele stoelen gevuld zijn? “Ik denk dat het ook een beetje met onbekendheid te maken heeft”, zegt Bosker. “We moeten als kerk veel zichtbaarder zijn. We moeten een plek zijn waar iedereen terecht kan, waar ze naar binnen kunnen wandelen met vragen, en die nadrukkelijk de verbinding zoeken met de gemeenschap. Dat proberen we de komende tijd veel meer te doen.”

Zondag anders dienst

Wat het bestuur betreft luidt het aantrekken van de nieuwe voorganger een nieuw fase in. Het is nu tijd om ook de bezoekersaantallen van de diensten op zondag te verhogen. Op andere momenten van de week lukt dat al met activiteiten zoals boekbesprekingen, meditaties, film en een filosofisch café. Veelal gaan deze activiteiten in samenwerking met de lokale Doopsgezinden, Lutheranen en de werkgroep Rode Draad. Nu de zondag nog. Annekes eerste uitdaging is de 'zondag anders dienst' die eens in de vier weken gehouden zal worden. Een bijeenkomst voor bezoekers waar het gaat om de zoektocht in het leven en de vragen waarvoor ze worden geplaatst. Interactie, maar ook verhaal, ritueel en symboliek, zonder religieus sausje, moeten de bezoeker inspireren en de levensvragen helpen beantwoorden.

Een keer per maand wordt een gastvoorganger uitgenodigd. Dit kan een persoon uit iedere denkbare geloofsrichting zijn: bijvoorbeeld uit de Islam, het Jodendom, het humanisme of het apostolisch genootschap. Op deze manier hoopt de gemeente een breder spectrum te kunnen bedienen. Maar ook de historie wordt niet veronachtzaamd en dus blijft ook de traditionele vrijzinnige dienst behouden.

Ook op het gebied van maatschappelijke projecten probeert de kerk meer in beeld te komen. Een deel van haar geld gaat al naar talloze projecten van lokaal tot op wereldniveau, maar dat gaat veelal onder de radar. De kerk wil zich nadrukkelijk breder manifesteren. Bijvoorbeeld door op Eerste Kerstdag een maaltijd te bieden voor iedereen die om wat voor reden dan ook nergens anders kerst kan vieren. "Het is tijd om de deuren open te gooien", aldus Anneke. "Wij zijn een open huis voor iedereen die wil komen en dat moeten we aan iedereen laten weten."