Stijgende bewondering voor Kampen krijgt beslag in dvd’s

KAMPEN – Residerend in zijn woning in hartje Kampen ligt de stad aan zijn voeten. Huize Ruiten is echter om nog een andere reden strategisch gelegen. Precies tegenover de Houtzagerssteeg kijkt Jac Ruiten pal in het gezicht van menig bezoeker die voor het eerst de Hanzestad bezoekt. “Het is werkelijk prachtig om de verbazing te zien op de gezichten van de mensen zodra ze vanuit de steeg de Oudestraat inlopen en richting het oude raadshuis en de Bovenkerk kijken. Getroffen door de schoonheid van de stad.”

Een betere plek kan een verteller, die als geen ander verknocht is aan Kampen, zich niet wensen. Het kost Ruiten geen enkele moeite om de steeg die hem zo vertrouwd is te verweven in een historisch verantwoord verhaal dat soms alle kanten opgaat. ‘Van de hak op de tak’ zo gezegd, met een knipoog naar de gelijknamige serie die hij maakte voor RTV IJsselmond. De eerste dvd met vier afleveringen is uitverkocht. Volgend jaar volgen een tweede en derde dvd. Vanaf komende week zal een Youtube-versie te zien op de site van weekblad De Brug. Het was overigens cameraman Fred Anneese die Ruiten aanraadde om diens kennis en passie van en over Kampen te verzilveren voor de lens. “Wil je dat nog even apart vermelden? Ere wie ere toekomt.”

Maar hoe zit het nu precies met de steeg? “Dat zal ik je vertellen”, vervolgt Ruiten het gesprek. “De stad Kampen is ontstaan doordat mensen van vermoedelijk Friese komaf hier terpen bouwden om zich beschermd te weten tegen het water. Zo’n verhoging werd een camp genoeg. Een aaneensluiting van terpen heet dan al snel Campen. De huizen die er op stonden, waren van hout en dat wil wel branden. Om die reden werden er korte verbindingsweggetjes aangelegd die voerden naar het water. Weggetjes die vanwege het hoogteverschil wat schuin liepen en dus daalden en stegen. Vandaar het woord stegen.”

Ruiten zelf werd geboren in Brunnepe, een wijk die als bewoond gebied er nog eerder was dan Kampen. De Hanzeaat en tevens nazaat van Schokland meldt het met enige trots. Niet meer dan logisch is dat zijn eerste aflevering begon in Brunnepe. Vandaaruit heeft hij letterlijk en figuurlijk de binnenstad veroverd door eerst in te zoomen op de oude stadsmuur en later verder op te stomen. Ruiten heeft het, met onderwijzersbloed in zijn aderen, niet zo op stoffige feitjes. Dat wil zeggen dat hij ze vergaart om research te doen met maar één doel: zijn kijkers op basis daarvan een goed verhaal vertellen. Levendig en herkenbaar.

Ruiten: “Verhalen over bijzondere Kampenaren, verhalen over hoe de stad vroeger was en hoe de mensen er uitzagen, dat interesseert de gemiddelde Kampenaar veel meer dan de vraag in exact welk jaar er wat gebeurde. Van mijn leerlingen vond ik het ook altijd veel belangrijker dat ze een gebeurtenis in een periode konden plaatsen. In relatie tot andere gebeurtenissen.” Noem Ruiten iemand die de mensen graag met andere ogen naar die mooie stad Kampen laat kijken, ja desnoods een missionaris. “Dat is wel wat zwaar gezegd. Van de andere kant, mag ik graag iemand omhoog laten kijken naar de gevels in de stad. Dat men even stopt met draven. In die zin klopt het dus wel. Met mijn leerlingen liep ik wel eens een zogenoemde stijve-nekken-wandeltocht. Een tocht waarbij je alleen omhoog mocht kijken. ‘Wat heb je vandaag allemaal gezien?’, vroeg ik ze dan. En neem van mij aan, kinderen zien veel.”

De stad zit vol verhalen. Ruiten vertelt ze graag. De vraag of Kampen tijdens haar bloeiperiode als Hanzestad nu zo’n tachtig koggen of misschien wel honderdvijftig koggen, zoals sommigen zeggen, in de vloot had, beantwoordt Ruiten met grote stelligheid. “Het waren er nog veel meer. Ja, dat weet ik heel zeker. Het was alleen zo dat veel van deze middeleeuwse Hanzeschepen in andere steden lagen. Waarom dat zo was? Omdat Kampen een woonstad was. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een stad als Amsterdam is Kampen geen stad van pakhuizen. Het zegt wel wat over de rijkdom en welstand van die tijd dat de kooplieden hier wilden wonen.”

Dat gezegd hebbende: de middeleeuwen was alles behalve een feeërieke episode uit de geschiedenis. Epidemieën, ziekten in het algemeen en oorlog teisterden het Europa van de late middeleeuwen. Mensen werden niet heel oud en behalve dat ze er anders uitzagen zullen ze anders hebben geroken met een enkel stel kleren. Niettemin kan je zeggen dat met de verzanding van de IJssel – een aderlating voor de handel op water – Kampen begon aan een vrije val die volgens Ruiten duurde tot zeker 1900. “Het mooie is alleen wel dat de stad ook rijk is aan gebouwen en kunstwerken van na de middeleeuwen. Gebouwen in renaissancestijl, barokinvloeden in schilderijen, je vindt het allemaal in Kampen en heel veel meer. Natuurlijk is de stad qua karakter heel middeleeuws, maar ik durf te zeggen dat Kampen daarnaast heel compleet is.” Pratende over de twintigste eeuw ontkomen we niet aan de tijd van de academies. Net als zo velen betreurt Ruiten het vertrekt ervan. De vernieuwingsdrang die studenten hebben, geeft een stad nu eenmaal een hoop extra’s. Maar genoeg getreurd, er is nog zat om van te genieten. Op het lijstje van Ruiten staat onder andere ‘een Kampen van onder en van boven’. “Het schijnt dat er nog veel gangen onder de stad lopen. Ik zou daar zo graag eens een kijkje nemen. Dat geldt net zo goed voor de balkons en dakterrassen in de stad. Plekken (Ruiten bezit zelf zo’n stekkie, red.) waar normaal gesproken alleen de bewoner komt. Locaties van waaruit het prachtig filmen is. Daar heb je alleen wel toestemming voor nodig. Je merkt wel, ik ben nog lang niet klaar.”

De eerste dvd van de serie Van de hak op de tak met meester Jac is te koop bij boekhandel Bos en bij Goosen in de Oudestraat.