Streekhistorie in de spiegel van oude namen (28): de bypass.
· leestijd 2 minuten Algemeen(door Sybren Gerlofsma)
Van de ooit aan nederzettingen, verbindingswegen, wateren en andere landschapselementen gegeven namen is de betekenis soms niet meer algemeen bekend. Toch hebben deze ons vaak iets te zeggen over de omgeving tijdens het ontstaan van die naam. Samen met gegevens uit bronnen en bodemvondsten dragen ze bij tot meer inzicht in de ontwikkeling van de streek. Deze aflevering gaat over de herkomst van de naam Reevediep.
Naam voor de bypass bij Kampen
Een van de maatregelen in het kader van 'Ruimte voor de rivier' was de aanleg van een zogenaamde bypass bij Kampen. Voor deze toen nog te graven hoogwatergeul werd de naam Reevediep bedacht, een verwijzing naar een vijftiende-eeuwse waterloop de Reeve.
Dit was een gegraven waterverbinding tussen de stad Kampen en de zee ten zuidwesten van de stad. De naam is afgeleid van Reef-Aa (gereefde Aa), een ingekort (gekanaliseerd) natuurlijk watertje, dat zich bevond in de broeklanden ten westen van Kampen. In de zeilvaart kennen we de term 'reven' voor het inkorten (kleiner maken) van zeilen.
De stormvloed van 1421
De naam Reeve duikt voor het eerst op in 1429. Naar mijn mening vormde de Sint Elisabethvloed van 1421 de aanleiding tot het graven van deze Reeve. Door deze stormvloed is de Biesbosch ontstaan als nieuwe zeearm. Dat wil zeggen dat vanaf dat jaar de Waal ter hoogte van Gorinchem in zee stroomde en daardoor beduidend meer water 'trok' ten koste van de Neder Rijn en de daarvan aftakkende IJssel. Dit chronisch gebrek aan water moet vrijwel direct gevolgen hebben gehad voor de bereikbaarheid over water van de stad Kampen.
Reeve als soortnaam
Als vaarweg is de Reeve nooit succesvol geweest. Bijna twee eeuwen lang werden pogingen ondernomen om de alternatieve route naar zee bevaarbaar te houden. Na 1600 werd de Reeve afgewaardeerd tot een wetering. Een tweede meer noordelijk gegraven waterafvoer kreeg de naam Nieuwe Reeve, zodat 'Reeve' werd tot een algemene soortnaam voor een gegraven water.
Reevediep
Het huidige Reevediep ligt ongeveer op de plek waar ooit de Enk lag, een diep landinwaarts geslagen zeegat. In tegenstelling tot het geplande Reevediep is de Enk aantoonbaar nooit verbonden geweest met de IJssel. De Enk vormde eeuwenlang een bedreiging voor het achterland en werd aan Kamper zijde in toom gehouden door het omstreeks 1300 aangelegde dijkstuk tussen Zwartendijk en Venedijk. De landverbinding tussen Kampen en Elburg kruiste de Enk tussen Zwartendijk en Hogeweg. Daar bevond zich achtereenvolgens een veer, een brug en een dam, die alle een of meer malen door stormgeweld werden vernield.
Omstreeks 1640 werd de Enk op die plek afgedamd met de robuuste Nieuwendijk, waarna het dijkvak tussen Zwartendijk en Venedijk een secundaire dijk werd met de naam Slaper(t).
De naam Reevediep is historisch omdat ze verwijst naar een vroeger gegraven water in de omgeving, maar gezien de locatie had de naam beter 'Enkdiep' kunnen luiden.
VRAGEN EN REACTIES
Als u vragen hebt of wilt reageren, kan dit rechtstreeks bij de schrijver via syger.div@gmail.com
