Emma’s theaterstuk vestigt indringend aandacht op anorexia

(door Maarten van Gemert)
Vanavond is de première in Zaandam. Een week eerder speelde de voorstelling al in de Stadsgehoorzaal. In een try-out stond Lisse Knaapen vorige week donderdag in het Vestzaktheater met de theatervoorstelling ’Emma wil leven’. Gebaseerd op de documentaire uit 2016, liet de jonge actrice zien waarom de film destijds veel reacties opriep. Het Vestzaktheater viel stil.

Meer hoofd of kleinere bril
Emma lijdt aan anorexia, een slopende eetstoornis die zich deels in het hoofd afspeelt. De voorstelling begint met de vraag van Emma aan zichzelf of ze een groter hoofd moet krijgen of een kleinere bril, die wel erg groot is. Subtiel wordt hiermee aangeduid dat Emma goed doorheeft dat het eerste het geval is.
De theatervoorstelling van Solo Stories is gebaseerd op het ware verhaal van Emma Caris. Over haar strijd tegen anorexia is destijds een gelijknamige documentaire gemaakt waarin filmfragmenten opgenomen zijn van Emma zelf. De wilskracht van Emma en haar onmacht tegen de ziekte, die daarin naar voren komen, werden gedreven neergezet door Lisse Knaapen. Vloeiend gaat ze over in andere rollen en situaties. Emoties weet ze raak te spelen, zoals wanneer de stem van haar moeder roept tussen Emma’s snikken door tijdens een roerende huilbui.

Terug naar theater
Lisse Knaapen (25) speelde in 2015 de hoofdrol in de 3D-musical Sky. Een jaar later stond ze samen met Huub Stapel op de planken in het toneelstuk Intouchables. Voor de solovoorstelling ’Emma wil leven’ werd ze gevraagd door het productiehuis Solo Stories. Dat wil ”terug naar de basis van theater: het vertellen van een (maatschappelijk georiënteerd) verhaal”. Eén van de oprichters is Benno Hoogveld, regisseur van Emma’s theaterstuk. Hij heeft zijn drama-opleiding gevolgd in Kampen en vertrok daarna naar Amsterdam. De andere oprichter van Solo Stories, Merel Ooms, produceert het stuk. Hoogveld heeft de solovoorstelling sober maar functioneel aangekleed, zoals een aantal microfoons waarmee Emma afwisselende stemmingen ten gehore brengt.

Knaapen maakt goed gebruik van de spaarzame rekwisieten en laat het publiek in eigen gedachten het een en ander aanvullen. Het stuk sprak Knaapen aan en ”moest” verteld worden. Niet alleen om mensen te doordringen van de gevolgen van een eetstoornis maar ook om de strijd te laten zien van mensen met onzekerheid en zichzelf. In dit geval betreft het bovendien een puber. Tijdens het toneelstuk rijst soms de vraag of Emma’s weigerachtig gedrag daaruit voorkomt of dat er meer speelt. Langzaam werd het laatste duidelijk, zoals ook Emma’s ouders vertellen in de documentaire.

Lisse Knaapen maakt goed gebruik van de spaarzame rekwisieten (foto: Annemieke van der Togt)

Nooit niks meer eten
Middels gesprekken met Emma’s ouders en kinderarts heeft Knaapen zich voorbereid op haar eerste solovoorstelling. Het Vestzaktheater, de kleine zaal van de Stadsgehoorzaal, sprak haar aan. Ze wil contact leggen met het publiek en de hele tour zal zich in kleinere zalen afspelen. Na de voorstelling in Kampen vertelde Knaapen dat ze wel verschil merkt door het land heen. In Kampen is het publiek ”zeer aandachtig” maar lijken ze ”angst te hebben om te lachen”. In het stuk komen namelijk ook hilarische momenten voor want uiteindelijk was Emma een levenslustig meisje, heel slim en met humor. Ze merkte op dat, ondanks het thema, ”het niet te zwaar moest zijn en wel leuk blijven”. Af en toe is de verhaallijn lastig te volgen maar wie door het spel van Knaapen gegrepen is, kan de documentaire of het boek alsnog ter hand nemen.
In de foyer van de Stadsgehoorzaal signeerde Knaapen het boek en nam ze veel complimenten in ontvangst. De rijzende toneelster laat in de laatste scenes zien zelf geen anorexiapatiënt te zijn en komt in een ”limbo tussen leven en dood”. Emma neemt een laatste besluit om te blijven leven en belooft nooit niks meer te eten. Lichamelijk is ze echter op. Ze stort neer, de microfoon klapt op de grond en het licht dooft. Het doek is gevallen.