Afbeelding
Rijksdienst voor het cultureel erfgoed, Amersfoort/F009034

Verhalen uit Groot IJsselmuiden: Wasdag in Grafhorst

· leestijd 3 minuten Algemeen

(door: Marian Last)

GRAFHORST - Op een prachtige nazomerse dinsdag rijd ik Grafhorst in. Ik ben op weg naar mijn tante die mij hopelijk wat mooie verhalen kan vertellen over vroeger. Als ik langs het veer rijd, kijk ik even opzij. Het ligt er spiegelglad bij, de zon weerkaatst in het water. Er zitten drie tienermeisjes op de rand van de steiger te chillen. Ik zie hun voeten boven het water bungelen. Prachtig plaatje! 

Ik ben zelf niet helemaal onbekend met Grafhorst, mijn moeder is hier geboren en ik heb in de schoolvakanties veel logeerpartijen doorgebracht bij mijn opa en oma en tante Klaasje. Door de jaren heen veel verhalen gehoord over Grafhorst. Het ‘land’ van de vissers, de harde werkers, de bijnamen, de biestemarkt, de kerk, de stadsrechten, de sociale controle...maar toch ook van het omzien naar elkaar. 

Het oude veerhuis

Ik ben er, parkeer mijn auto en stap de keuken binnen. De deur naar de woonkamer staat open, van daaruit heb je prachtig uitzicht over het Ganzendiep. Mijn tante woont in het ‘oude’ veerhuis. Tachtig is ze nu. Ik schuif aan de keukentafel en krijg een heerlijk kopje koffie in een kneuterig kopje. Ik kop em er gelijk maar in, en vraag haar of ze mooie verhalen van vroeger heeft. Ik hoef de vraag geen twee keer te stellen, haar ogen beginnen te glimmen en vol enthousiasme begint ze vertellen. De leeftijd in jaren tellen ineens niet meer. Ze verandert in het jonge meisje van toen...en ik verander mee. Ik zie het al helemaal voor me, hoe ze met haar jurkje met strookjes, een groot lint in het haar en de klompjes door Grafhorst huppelde.

We gaan terug naar een maandagmorgen in 1948

We krijgen het over de bezigheden van vroeger. Ze vertelt hoe zij als jong meisje de wasdag ervaren heeft. We gaan terug naar een maandagmorgen in 1948. Er komt een pittig dagje aan! In de schuur staat de zinken teil al op het vierpits-petroleumstelletje op te warmen. Het linnengoed en de kleren worden hierin gedeponeerd. De inwoners van Grafhorst zijn buitenmensen. Ze poeren op het water, werken op het land, runnen kneuterige boerderijtjes. Je kunt je voorstellen dat de kleding met dat soort werk niet al te schoon blijft. Het water in de teil wordt tegen de kook aan gebracht. En dan begint het. Met een harde boender, bedruipt met groene zeep, wordt de was op een wasbord geboend. Het stugge, ruwe weefsel glijdt door hun handen, ze boenen zo hard dat de vingers er pijn van doen.
Na uren boenen begint de uittocht. Uit alle huisjes komen de vrouwen met hun zware teilen naar het Ganzendiep lopen. Op een houten plank duikt ieder op de knieën om het wasgoed in het Ganzendiep uit te gaan spoelen. Overal zaten vrouwen en jonge meisjes, want voor iedereen was de maandag wasdag. Drie keer moest er gespoeld worden. Eén keer recht, één keer ‘krang’ en dan nog een keer recht. Het was een heel ritueel. In weer en wind. Op deze zomerse dag zal het geweldig zijn geweest om de roddels, de verhalen en het lief en leed aldoende met elkaar te delen. Maar de was gaat altijd door en ook met guur en koud weer moest het gedaan worden. In de winter moest er volop met pekel gestrooid worden, soms bevroor het water je al in de teil. Dit verhaal raakt me vooral, omdat ik proef hoe zwaar werken het was om een huishouden te runnen in die tijd.

Olde Graffunners

Mijn tante Klaasje vertelt me zoveel moois over het oude Grafhorst, we krijgen er geen eind aan. Maar dat is misschien voor een volgende keer. Als ik weer weg rijd, zitten de meisjes nog steeds op de steiger, ik roep naar ze: “Heey meisjes, het is wel geen maandag maar zal ik jullie even een teil wasgoed brengen? Kun je zo even doen onder het chillen.” De meisjes kijken me aan alsof ik ze zie vliegen. Ze hebben geen benul dat ik doel op het leven van vroeger. Ze leven in een vernuftige wereld, de wereld waarin wasmachines en wasdrogers het werk doen. De nostalgie van de verhalen van vroeger geven je bijna een gevoel van heimwee naar een tijd die ik niet gekend heb. Ik moet oppassen dat ik het niet ga romantiseren, want het was keihard werken. Bikkels waren het, die olde Graffunners!
Tot en met december 2021 verschijnt er elke twee weken een persoonlijk verhaal uit de geschiedenis van Groot IJsselmuiden (IJsselmuiden, Grafhorst, Kamperveen, Wilsum, Zalk en Veecaten). Dit is een samenwerking tussen het Beste van Kampen en BrugMedia. Heeft u een bijzonder verhaal, of kent u iemand met zo’n verhaal? Tip de redactie op hetbestevankampen@sambiq.nl.

Nick de Vries

Nick de Vries

Ook bij regen houdt je het droog bij Sail Kampen 2024.
Enorme paraplus boven evenemententerrein houden bezoekers Sail Kampen 2024 droog Algemeen 3 uur geleden
Afbeelding
Luchtbeelden tonen opbouw indrukwekkend evenemententerrein van Sail Kampen 2024 Algemeen 5 uur geleden
Afbeelding
Leg jij het gevoel van Sail Kampen 2024 vast op foto? Stuur je foto in en win. Algemeen 13 uur geleden
Andries Heidema
Provinciale Staten wil verder met Commissaris van de Koning Andries Heidema Algemeen 27 mrt, 15:41
Het pronkstuk van Hanneke Peters, aldus zoon en dochter Frank en Dorien Peters.
Hanneke Peters exposeert postuum in Margaretha (5 foto's) Algemeen 27 mrt, 11:22
Afbeelding
>>Video<< Beschilderde balklagen uit 17e eeuw ontdekt in rijksmonument Vloeddijk Algemeen 27 mrt, 11:05