Campi ad Isala Fluvium – Kampen aan de IJssel in nieuwe kleuren

KAMPEN - Architectuurhistoricus Marcus Laman (63) is al heel lang geïnteresseerd in oude kaarten en reisgidsen. Die laatste vooral uit de negentiende eeuw. Onlangs heeft hij een historische kaart van Kampen ingekleurd. De kaarten zijn te koop op zijn website.

Hoe ben je op het idee gekomen deze kaarten te maken?

“Zo’n twee jaar geleden ontdekte ik dat een groot deel van de gravures met stadskaarten van ondermeer Johannes Blaeu en andere uitgevers van stadskaarten uit de 17de en 18de eeuw digitaal in hoge resolutie beschikbaar zijn. En omdat ik de historisch gekleurde kaarten over het algemeen erg vlak vind (en tegenwoordig ook vrij duur om ze te kopen), besloot ik om zelf te proberen om de kaarten digitaal in te gaan kleuren.”

Hoe gaat dat precies in zijn werk?

Het inkleuren gebeurt dus digitaal, met een digitaal penseel, potlood of kwast. Ik kan inzoomen tot pixelniveau waardoor ik heel nauwkeurig kan inkleuren. Ik doe ongeveer 1 maand over het inkleuren (ongeveer 2 tot drie uur per dag).
Ik begon met mijn eigen stad Leiden. Sindsdien kan ik het inkleuren niet meer laten, mede omdat er ook een kleine groep van geïnteresseerden is die een kaart van hun stad graag willen hebben omdat de kaarten door hun meer uitgesproken kleuren zo goed afleesbaar zijn.    

Probeer de kaarten eens in enkele volzinnen te verkopen?

Stel je voor. Je bent een vogel en het is een hele mooie zonnige dag ergens in mei 1649. Je vliegt over de groene weilanden waar de koeien grazen. De bomen langs de wegen laten hun jonge, frisgroene bladeren zachtjes in de wind dansen.

Dan zie je de rivier de IJssel (Isala Fluvius) en de Hanzestad Kampen (Campi) die aan de westoever van de rivier ligt. Aan de andere zijde van de rivier ligt een sterrenschans die met een lange houten brug met de stad is verbonden.
Je vliegt naar de stad over de kade waar schepen liggen aangemeerd. Je ziet de roodgekleurde daken en de vele tuinen die als groene oases achter de huizen liggen, in een verder op dicht op elkaar bebouwde stad met twee grote kerken, kapellen en voormalige kloosters. Alles omsloten door een Middeleeuwse stadsmuur met poorten en torens. Aan de zuidzijde liggen ook nog 6 bastions die de stad nog beter moeten beschermen tegen vijandelijke aanvallen. Deze bastions liggen er nog niet zo heel lang.

Dit is de stad Kampen die te zien is op de onlangs digitaal ingekleurde stadskaart die door Johannes Blaeu in 1649 ongekleurd is uitgegeven. Je ziet de stad zoals je die nog nooit hebt gezien: gedetailleerd en vanaf nu vooral heel kleurrijk. Er bestaan wel originele door ambachtslieden (zogeheten Afsetter) ingekleurde versies, maar die zijn wat kleur betreft erg ingetogen zie verkleinde versies in de bijlagen).

Is deze kaart een realistische weergave van Kampen?

De weergave van de stad Kampen is gebaseerd op metingen en is daardoor één van de vroegst betrouwbare weergave van Kampen. Toch heeft de graveur/tekenaar zich gepermitteerd om de stad iets mooier weer te geven dan die in werkelijkheid was. Het ideaal van een goed ontworpen stad kon worden uitgebeeld door straten van gelijke breedte te tekenen, waarlangs huizenblokken van min of meer gelijke omvang liggen. Hierdoor ontstaat een schaakbordpatroon (ook wel roosterpatroon). De Romeinen gebruikten dit al in de planning van steden en militaire kampen. In de eerste helft van de 17de eeuw werd dit weer opgepakt en diende als ideaal voorbeeld van een goed functionerende stad.
In werkelijkheid had en heeft Kampen voor een groot deel een organisch gegroeide stedelijke structuur met twee noord-zuid georiënteerde, brede hoofdstraten, de Oudestraat en Boven-Nieuwstraat en meerdere smalle straten of stegen die allemaal west-oost zijn georiënteerd. Wel een schaakbordpatroon, maar niet zo zichtbaar als op de stadskaart
De belangrijke gebouwen in deze stadskaart zijn realistisch (maar wel iets groter) weergegeven, zoals kerken en het Raadshuis. Maar de gewone burgerwoningen zijn op deze kaart verzonnen door de graveur. In werkelijkheid is de bebouwing langs de straten voor 90% met de nok haaks op de straat georiënteerd. In de stadskaart zien we een regelmatige afwisseling van huizen met de nok haaks en met de nok evenwijdig aan de straat. Ook hier weer een gefantaseerde ordening.

Hoe is de kaart te bestellen?

De full colour stadskaart van Kampen verveelt nooit om naar te kijken en komt nu beschikbaar voor de inwoners van Kampen die daar geïnteresseerd in zijn. Ik kan ze op aanvraag laten drukken (print on demand) op posterformaat (50x70 cm.) en worden in een beschermende koker aangetekend toegestuurd. Kijk op www.historischestadskaartenfullcolour.nl voor meer informatie.