Column ‘Ik geloof het wel’

Het verhaal van de goede Herder. Wie kent het niet? En bij wie komt er geen beeld op van een man met een lammetje op zijn schouder? In mijn geval: een westerse, witte Jezus, met lang golvend haar, met een staf in zijn hand, en een lieflijk lammetje op zijn schouder. Een plaatje dat ik kreeg bij het afscheid van de kleuterschool.

Het schaap dwaalt af van de kudde in de woestijn. De herder zoekt het, vindt het, is vol vreugde, legt het op zijn schouders, en… neem het mee naar huis. Waar hij feest viert met zijn vrienden en buren; de vreugde deelt. Zo staat het in de Bijbel.

Als je bent opgevoed met de Bijbel, en je kent de verhalen goed, kan het zijn dat de betekenis ervan wat overbekend raakt. O ja, de barmhartige samaritaan, dat gaat over: de mensen van wie je het verwacht doen geen goed, maar juist van wie je het niet verwacht… O ja, de rijke man en de arme Lazarus.. Dat betekent dat het voor een rijke veel moeilijker is om in de hemel te komen dan voor een arme.. O ja, de goede herder. Schaapje wordt teruggebracht naar de kudde..

Gelijkenissen die staan voor geloofsinhoud die we met elkaar delen. Maar je kunt door de lagen betekenisgeving die je je hele leven hebt gehoord, het verhaal eigenlijk niet meer ‘fris’ horen. En dan wordt het een beetje een overbekend, zoetig verhaal, die goede herder met dat schaapje. 

Bij de Vereniging van Vrijzinnigen zijn we op dit moment bezig met een gespreksgroep over de Gnostiek. U moet zich er maar eens in verdiepen. Het is kort gezegd een stroming binnen het Christendom waarin het ‘innerlijk weten’ van de mens centraal staat. Eén van de bronnen is het apocriefe Evangelie van Thomas. Het wordt beoordeeld als een van de oudste bronnen van de uitspraken van Jezus. Ook in dit evangelie wordt het verhaal van ‘het verloren schaap’ verteld. 

Het grote verschil met het bekende verhaal uit de Bijbel is, dat het schaap dat verkiest haar eigen weg te gaan door de herder geprezen wordt en zelfs door de herder verkozen wordt boven de schapen die in de kudde achterblijven: ‘Jij telt meer voor mij dan die negenennegentig andere.’

Er is een wereld van verschil tussen een schaap dat door de goede herder weer in de kudde opgenomen wordt, en een schaap dat geprezen wordt omdat het zich bevrijdt uit de kudde.

Er is genoeg kritiek mogelijk op het Evangelie van Thomas, en de richting in het Christendom die zij vertegenwoordigt. We moeten het niet verheffen tot nieuwe Waarheid, denk ik. Maar het gaf mij even een flits van inzicht: hé, zo zou je het ook kunnen lezen. Ik herken het: dat een mens haar of zijn eigen weg moet gaan, en dat dat heilzaam is. 

Dat hoeven geen grootse levenskeuzes te zijn. Keuzes van: ‘helemaal het roer om’. Dat kan ook in een gebaar zijn, of een zin die je spreekt. Of iets wat je doet. En waarin je ervaart: dit ben ik zoals ik bedoeld ben. Nu kom ik tot mijn bestemming. Dit ben ik ten diepste. Los van de kudde, maar op een eigen gezegend pad waar ik me gevonden en geborgen weet. 

Anneke van der Velde
voorganger Vereniging van Vrijzinnigen
veld5834@planet.nl