Drie Kamper kerken betrokken bij landelijke hereniging NGK en GKv op Kamper initiatief
Algemeen(door Maarten van Gemert)
KAMPEN – Landelijk hebben twee kerkgenootschappen zich weer herenigd. De kiem van de scheuring ruim een halve eeuw geleden lag in een toenadering van kerken die niet geaccepteerd werd. Een andere toenadering is nu succesvol afgesloten. Deze begon een klein decennium geleden in Kampen. Andere plaatsen volgden. De Eudokiakerk, de Bazuinkerk en de Nieuwe Kerk vieren zondag 14 mei dat ze weer tot één kerkgenootschap horen.
Per 1 mei jongstleden zijn de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv) samengegaan in de Nederlandse Gereformeerde Kerken. Daarmee wordt de breuk van 56 jaar geleden weer gelijmd. Landelijk werd dat gisteren gevierd in de Jacobikerk in Utrecht. Morgen vieren de drie betrokken Kamper kerken de eenwording in hun zondagdiensten waarbij ze via digitale weg samenkomen. Twee betrokken kerkleden vertellen hoe blij ze zijn met deze historische stap.
Splitsingen
De NGK kwam in 1967 los te staan van de GKv die in 1944 ontstaan was. De oorsprong van de GKv, en daarmee van de NGK, gaat terug naar een beweging die vanaf 1925 ontstond in de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN). Een groep predikanten was kritisch over de leer van Abraham Kuyper. Dit was te veel verworden tot een sluitend systeem van bijbeluitleg.
De kiem voor de GKv lag in kritiek op leerstellingen van Abraham Kuyper over de algemene genade en de pluriformiteit van de kerk. Daarnaast was er onenigheid over de bijbelse leer inzake de doop. Toen in 1966 een steunbetuiging aan een Groningse gemeente binnen de GKv, die contact had gezocht met de ’moederkerk’ GKN, verkeerd viel, ontstond de NGK.
In Kampen had de afscheiding van 1967 tot gevolgd dat de Nieuwe Kerk met diverse andere gemeenten buiten het verband van de GKv kwam te staan. Daarom werd deze kerkengroep aanvankelijk de ’buitenverbanders’ genoemd. Vanaf 1979 heet deze groepering officieel de Nederlands Gereformeerde Kerken.
De Nieuwe Kerk was de grootste gemeente binnen dit kerkverband. Een klein deel van deze gemeente vormde de kern van wat later de Eudokiakerk zou worden. Deze GKv-gemeente groeide zo hard dat later de Bazuinkerk werd gebouwd gericht op de GKv’ers in het zuiden van Kampen.
Toenadering
De kerkraden van de Eudokia- en Bazuinkerk besloten in 2008 contact te zoeken met De Nieuwe Kerk. Dat resulteerde in een Commissie van Samenspreking onder voorzitterschap van Hans Messelink (GKv). Hij besloot om eerst de pijnpunten te bespreken. De emoties van een aanwezig NGK-lid gaven misschien wel de doorslag om het proces voor te zetten. De kerkscheuringen in het verleden hebben, ook bij andere protestantse kerkgenootschappen, menigeen veel pijn gedaan.
Vervolgens kwamen de inhoudelijke punten ter sprake. Die bleken niet kerkscheidend te zijn en men startte met uitwisseling van predikanten. In 2011 publiceerde de ingestelde commissie haar eindrapport. Ook in andere plaatsen tekende zich een toenadering tussen de kerken af en Kampen liep hierin duidelijk voorop.
In november 2017 vond er een historische ’verzoeningsdienst’ plaats in de Nieuwe Kerk. Voorin de kerk werd een kruik geplaatst waarin alle tranen opgevangen konden worden. Afgevaardigden van NGK en GKv spraken toen officieel ”het verlangen om te komen tot één kerkgemeenschap” uit.
Eenwording
Na deze intentieverklaring volgde het proces van organiseren en formaliseren. Na Kampen waren er vergelijkbare ’verzoeningsbewegingen’ opgekomen in andere plaatsen waardoor de eenwording van NGK en GKv tot op landelijk niveau zijn weerslag kreeg. In de jaren daarna werd een nieuwe kerkorde opgesteld en volgden synodes en landelijke vergaderingen om het een en ander formeel te bekrachtigen.
Alleen al een nieuwe naam bedenken was geen sinecure. Na 1967 ontstonden er meer kleine kerkverbanden met vergelijkbare namen. Uiteindelijk kent de naam van het herenigde kerkverband één letter meer (Nederlandse Gereformeerde Kerken). Messelink prefereert de term ‘hereniging’ boven de term ’fusie’. Volgens hem is het zeker geen ”opgaan van de een in de ander”. Zelf hanteert het vernieuwde kerkgenootschap de term ’eenwording’. Tevens benadrukt Messelink dat het motief achter de nieuwe NGK geenszins ligt in ”de religieuze markt in Nederland beter te bedienen”. Als afgevaardigde van de GKv vroeg hij, bij de besluitvorming op de synodevergadering op 11 november vorig jaar, zich wel af of de verschillen tussen de kerken te weinig benoemd worden.
Blijdschap
Maar de blijdschap overheerst, zeker bij Joke Keppel-Bouwsma, die namens de NGK zitting had in de Commissie van Samenspreking. Zij wijst erop dat ”de Here Jezus zelf gebeden heeft om eenheid”. Haar vader heeft veel pijn ervaren en maakte zowel de scheuring van 1944 als 1967 mee. Keppel is enorm blij met de historische stap van maandag 1 mei 2023.
Aanstaande zondag beginnen de diensten van de betrokken Kamper kerken gelijktijdig. De Eudokiakerk en de Bazuinkerk zullen via livestream verbonden zijn met de Nieuwe Kerk. Daar zal Gerda Dekker de diensten openen met een korte toespraak over de ontstane breuk en de weg naar eenwording. Daarna wil men gedrieën en gebroederlijk ”Samen in de naam van Jezus” zingen. Er zal in alle drie de kerken Avondmaal gevierd worden en de predikanten hebben vooraf onderling contact gehad over de prediking.
Met de herenigde Nederlandse Gereformeerde Kerken kunnen we nu, geeft Joke verheugd aan, ”samen toegroeien naar de Grote Dag dat Christus weer komt op de wolken” (Openbaringen 1:7).
Logo
Het logo van de nieuwe NGK verbeeldt een rechtopstaand Ichthussymbool, het bekende ’visje’. Met de keuze voor dit klassieke symbool in een nieuwe, eigentijdse vormgeving wordt verbeeld dat de nieuwe kerkgemeenschap voortbouwt op het fundament dat eeuwen geleden gelegd is: Jezus Christus, Zoon van God. Ook kun je in het logo iets zien van samengaan in een opwaartse beweging van aanbidding.
De kleurstelling is gekozen in samenhang met het motto ”Hoopvol onderweg in Gods wereld”. ’Hoopvol’ verwijst naar het licht, ’Gods wereld’ verwijst naar aarde en water. De kleuren staan symbool voor aarde (groen), water (blauw) en licht (okergeel), verwijzend naar Genesis 1.
De twee gedeeltelijke cirkels ontmoeten elkaar, symbolisch voor hoe twee kerkgemeenschappen elkaar ontmoeten. Andere associaties, die het nieuwe logo oproept, zijn een figuur in aanbidding en de emoticon van biddende handen.
Het beeld- en woordmerk is ontworpen door een adviesbureau samen met focusgroepen en andere betrokkenen. Onder het motto zoals het gezang getiteld is waarmee zondag de drie betrokken Kamper kerken om tien uur allen hun dienst zullen openen: Samen in de naam van Jezus.
..