Column Burgemeester Bort Koelewijn: Energie en klimaat

Hot

Tot de thema’s die in deze tijd hot zijn behoren in elk geval energie en klimaat. Zij raken ons direct omdat we allemaal afhankelijk zijn van energie en ook van water en voedsel. We raken al aardig gewend aan het idee dat het niet vanzelfsprekend is dat wij olie en gas eindeloos kunnen blijven gebruiken. Thuis ontvangen wij informatie over zonnecollectoren, die we kunnen aanschaffen of huren met een schatting hoeveel op de energierekening kan worden bespaard. Ook de gemeente Kampen besteedt aandacht aan energie en klimaat. Het coalitieprogramma 2018-2022 heet zelfs ‘Nieuwe energie’.

Coalitieprogramma

Wat formeel opgeschreven staat daar in: ‘De klimaatdoelstellingen van Parijs geven aan wat ons te doen staat om de aarde leefbaar te houden voor onszelf en de generaties na ons: energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie en verduurzaming van onze leefomgeving. Wij hebben de ambitie om mee te bouwen aan een maatschappelijke coalitie waarin gemeente, ondernemers en inwoners samen verantwoordelijkheid nemen om het energieverbruik te verminderen en te verduurzamen, onze openbare ruimte te vergroenen en daarmee klimaatbestendig te maken’.

Samen

Willen we hier voortgang in boeken dan geven ervaringen elders aan dat hier inwoners, bedrijven en instellingen zo nauw mogelijk bij worden betrokken. Vaak zullen zij zelf maatregelen nemen. Kijk maar naar de zonnepanelen die op menige woning en bij heel wat bedrijven ondertussen aangebracht zijn. Maar ik denk ook aan de tuinders in De Koekoek die aardwarmte aanboren.

Vereniging Klimaat

Deze weken worden in verschillende kernen in Kampen zogenaamde energiecafés georganiseerd. Wethouder Van der Sloot voert daar gesprekken met inwoners over zogenaamde grootschalige opwekking van energie. Ook Kampen zal iets moeten doen met windmolens om aan de energieopgave te voldoen.

Voor de vakantie heeft zij een energietop in de Stadsgehoorzaal georganiseerd.

Daar werd gesproken over de verschillende punten die aandacht vragen bij een energietransitie. Die bijeenkomst mocht op grote belangstelling rekenen. Wat mij opviel is dat daar ook een tegengeluid te horen was.

Een vertegenwoordiger van de Vereniging Klimaat waarschuwde daar nogal luid en duidelijk tegen de doemscenario’s van klimaat-pessimisten. Ik moest denken aan het verschijnsel dat wanneer je niet gehoord wordt, je drammerig kunt worden. Voor mij reden om hem te benaderen en te informeren wat hij onder de aandacht wil brengen. En inderdaad hij voelde zich niet gehoord. Ik vroeg naar zijn argumenten. Die deed hij mij toekomen door het blad ‘Klimaat’ toe te sturen. Het tijdschrift ‘Klimaat’ beoogt in de discussie over klimaat een realistisch standpunt in te brengen. Niet wordt ontkend dat de gemiddelde temperatuur de laatste 20 jaar hoger is geworden, maar de informatie daarover is onvoldoende om van een klimaatverandering te spreken. Daarvoor zijn metingen over veel meer jaren nodig. De hogere gemiddelde temperatuur van nu heeft zich 1000 jaar geleden ook al voorgedaan en daarna werd het kouder. Het blad ‘Klimaat’ stelt dat er wetenschappers zijn die verwachten dat binnenkort een koude periode zal beginnen. Het betwijfelt sterk of menselijk gedrag het klimaat beïnvloedt. Het tijdschrift bevat informatie en verwijst naar bronnen waarin de invloed van het gedrag van mensen op het klimaat en berichten over opwarming in twijfel worden getrokken. Hij vroeg mijn visie hierop.

Niet eindeloos

In deze column kan ik daar slechts kort op in gaan. Als het om energie gaat acht ik het zo al wijs en noodzakelijk zo min mogelijk energie en grondstoffen te gebruiken. Technisch zijn we gelukkig tot veel in staat, maar grondstoffen zijn niet eindeloos. En we gebruiken heel veel. Zuinig gebruik van energie en hergebruik van grondstoffen laten deze aarde meer mogelijkheden voor onze kinderen en kleinkinderen. We hebben ook een verantwoordelijkheid voor de toekomst. Groningen leert ons dat de winning van aardgas uiteindelijk tot veel ellende leidt. Kans op aardbevingen, veel gedoe over herstel van schades, een stevige deuk in het vertrouwen in de overheid. Gas kan nog steeds uit het buitenland worden gehaald. Maar hoe stabiel zijn de landen die ons van gas voorzien? Is het wijs om van hen afhankelijk te zijn? Dat geldt ook voor de olieproducerende landen. Door meer in te zetten op schone energie komen ook minder verontreinigende stoffen in de lucht. Bij verbranding van fossiele brandstof komen roetdeeltjes en stikstofoxiden, die in de wijde omgeving voor stikstofbelasting zorgen. Er zijn dus verschillende redenen om over energie na te denken.

Klimaatadaptatie

Bij de discussie over het klimaat kunnen we onderscheid maken tussen klimaatadaptatie en klimaatmitigatie. Klimaatadaptatie is het aanpassen van de omgeving aan veranderingen in het klimaat. De intensiteit van hevige buien is in Europa sinds 1950 toegenomen. In augustus 2018 viel er in Kampen een hevige bui, waarbij 29 meldingen van wateroverlast binnenkwamen. Niet alle konden snel worden opgelost. Bij een aantal locaties wordt uitgezocht hoe daar wateroverlast in de toekomst kan worden voorkomen. Wij passen zo veel mogelijk rede, natuurlijke oevers toe om meer waterberging te krijgen. In 100 jaar tijd is de regenval met 25% toegenomen. In Kampen worden straatprofielen aangepast, hemelwater afgekoppeld en zien we liever groen dan tegels. Over deze maatregelen is vrijwel geen discussie meer. We hebben ook te maken met langduriger perioden van droogte. Een verbod kraanwater te gebruiken om de tuin te besproeien vinden we al lang niet meer gek.

Klimaatmitigatie

Klimaatmitigatie gaat over de vraag of wij door ons gedrag het klimaat kunnen beïnvloeden. Daarover is meer discussie. Enerzijds bestaat een opvatting dat de invloed van de mens op het klimaat zeer beperkt is. Anderzijds dat de mens invloed uitoefent op het klimaat door de uitstoot van stoffen als kooldioxide (CO2) methaan (CH4) en lachgas (N2O). Deze stoffen houden warmtestraling van de aarde vast, de zogenaamde broeikaswerking. Hierdoor vindt opwarming van de aarde plaats. Tussen 1901 en 2010 is de zeespiegel wereldwijd gemiddeld met 19cm gestegen. De afgelopen drie decennia zijn de warmste sinds 1850. De veronderstelling of overtuiging is dat wanneer de uitstoot van broeikasgassen drastisch zal worden beperkt, de aarde minder opwarmt met aanzienlijk minder gevolgen voor de bewoonbaarheid van gebieden en het risico op klimaatvluchtelingen.

Wie hierbij precies gelijk heeft kan ik niet zeggen. Maar ik acht de risico’s voor de toekomst te groot om de waarschuwing zonder meer naast mij neer te leggen. Want wanneer later zou blijken dat wij de opwarming wel hadden kunnen beperken en we hebben het niet gedaan, is het voor onze kleinkinderen wellicht te laat. Zij worden wereldwijd met de gevolgen geconfronteerd.

Eerlijk verdelen

Eerlijk gezegd lijkt het mij veel nuttiger om onze gesprekken te richten op de maatregelen die wij we -realistisch gezien- wel kunnen nemen en vooral hoe wij de lasten hiervoor eerlijk verdelen. Hoe stellen wij ieder in staat om de gewenste investeringen te doen? Want niet iedereen kan die betalen.

Bort Koelewijn