Matthäus Passion JS Bach op Goede Vrijdag 14 april in de Bovenkerk in Kampen

Als inleiding naar het concert schrijft dirigent Wolfried Kaper wekelijks een luisteraanwijzing bij een koordeel.

Deze week: Herr bin ich's“ en koraal „Ich bin's ich sollte büßen“

Iedereen die het programma De Tiende van Tijl heeft gezien, weet inmiddels af van de getallensymboliek in het werk van J.S. Bach.
Kees van Houten en Marius Kasbergen hebben in hun boek „Bach en het getal“ (1985) een uitvoerig onderzoek gedaan naar de manier waarop de componist met getallen en verhoudingen de tekst verduidelijkt en ook onderschrijft. Daar ook al, wordt gesproken over het koordeel waarin de discipelen Jezus vragen of hij hen bedoelt als Hij zegt dat iemand van hen Hem zal verraden. Door elkaar heen zingen de discipelen „Herr, bin ich's“.
Het woord Herr, wordt als aanroep in alle stemsoorten 3 maal gebruikt, behalve in de bas, daar gebeurt het 2 maal. Er zijn 12 discipelen, het woord Herr klinkt 11 maal. Omdat Judas in de Passion door een bas gezongen wordt, is het duidelijk, Judas zwijgt. In het recitatief na het koraal vraagt Judas „Bin ich's Rabbi“ en Jezus antwoordt dan „Du sagests“.

Het koraal „Ich bin's, ich sollte büßen“ klinkt als antwoord op de vragen van de discipelen en verwijst terug naar de gemeente in de Thomaskirche. Het wordt nogal eens vergeten dat de Matthäus Passion op Goede Vrijdag in een reguliere kerkdienst werd gezongen en dit koraal past natuurlijk goed in de belijdenis van de zonden. Je zou ook kunnen zeggen dat het gegeven „verraad“ altijd nog actueel is in onze samenleving en dat het koraal ook nu nog aanzet tot nadenken.

In dit verband is het misschien ook goed om te weten dat Goede Vrijdag, „Karfreitag“ in Duitsland, nog steeds een dag is waarop niet gewerkt wordt, geen winkels open zijn en er in de ochtend overal kerkdiensten plaatsvinden. Wel wordt de vrije dag ook voor andere doeleinden gebruikt dan voor bezinning zoals in de tijd waarin Bach leefde. In 2013 was er een groot meningsverschil in Bremen, men wilde er een dansfeest organiseren, terwijl anderen vonden dat zoiets op Karfreitag absoluut niet kon.....
Voorlopig blijft het van 6 tot 21 uur verboden voor discotheken om open te zijn.

Tekst:

Und sie wurden sehr betrübt und huben an, ein jeglicher unter ihnen, und sagten zu ihm:
En zij werden zeer bedroefd, en ieder van hen vroeg aan hem:

Chor
Herr, bin ich's ? Heer, ben ik het ?

16. Choral
Ich bin's, ich sollte büssen, Ik ben het, ik zou moeten boeten,
An Händen und an Füssen, Aan handen en aan voeten,
Gebunden in der Höll. Gebonden in de hel.
Die Geisseln und die Banden De zweepslagen, die boeien,
Und was du ausgestanden, En wat Gij hebt doorstaan,
Das hat verdienet meine Seel. Dat heeft mijn ziel verdiend