'God is meer dan een witte man'

KAMPEN – Ze is een spraakmakende theologe, eentje die christelijke tradities op hun grondvesten doet schudden: dr. Janneke Stegeman. Ze hekelt vooral het feit dat de christelijke leer is gestoeld op dat wat mannen ons eeuwenlang hebben voorgehouden. Het werkt onderdrukking en racisme in de hand, zo meent ze. Stegeman, vorig jaar nog 'Theoloog des vaderlands', is donderdag 8 maart te gast bij De Verrekijkers. Dan gooit ze heilige huisjes omver. "Want God is veel meer dan een witte man!"

"Veel Christenen gaan conflicten uit de weg", meent ze. "In de kerk worden discussies veelal gesmoord om de lieve vrede maar te bewaren. Iedereen moet het met elkaar eens zijn. Het Christendom is veel te bang voor conflict." Janneke Stegeman richt haar pijlen veelvuldig op de ‘witte heteroseksuele mannen’. Zij zouden de dienst uitmaken en de normen bepalen in de theologie. Geheel ten onrechte, zo meent zij.

Bevrijding

Janneke Stegeman (1980) studeerde theologie aan de Vrije Universiteit. In 2014 promoveerde zij op het proefschrift ‘Decolonizing Jeremiah: identity, narratives and power in religious tradition’, over de rol van conflict in de ontwikkeling van religieuze traditie. Zij interesseert zich voor bevrijdingstheologie, postkoloniale theologie en Indecent Theology. Dat laatste is een hedendaagse vorm van bevrijdingstheologie, geïnspireerd door de Latijns-Amerikaanse theologe Marcella Althaus-Reid. Indecent Theology analyseert machtsmisbruik en uitsluiting op basis van lichamelijke en seksuele eigenschappen. Stegeman is een van de oprichters van het Genootschap voor Onbetamelijke Theologie (GeNOT). Van juni 2016 tot september 2017 was ze Theoloog des Vaderlands. In juli 2017 verscheen bij uitgeverij Van Gennep ‘Heb Je Hem Weer, 24 preken voor sceptici en andere gelovigen’, waarin ze op zoek gaat naar verrassende hoeken en gaten in de bijbel, om met nieuwe, speelse lezingen tevoorschijn te komen. Enkele maanden later verscheen ‘Alles Moet Anders. Bevrijdingstheologie voor Witte Nederlanders.’

"Voor mij gaat religie over bevrijding, en dat betekent ook bevrijding uit benauwende, impliciet dan wel expliciet vastgelegde hokjes. Theologie, als reflectie op religie, zou moeten reflecteren op processen van onderdrukking en van bevrijding. De manieren waarop Westerse christelijke ideeën hebben bijgedragen en nog steeds bijdragen aan onderdrukking, ontgaan ons voor een groot deel." Die onderdrukking ervaart ze ook in de hedendaagse religie.

Onderdrukking

"Zo nukkig, gevaarlijk, schurend en schunnig als de christelijke tradities, zouden ook preken moeten zijn. Niet for the fun of it, maar omdat onze levens ook zo zijn", vertelt ze. "Lang hebben wij Jezus verbeeld als een witte, heteronormatieve, patriarchale man, en erg bevrijdend was dat niet. Integendeel, dat gestolde beeld heeft een rol gespeeld in koloniale ondernemingen, slavenhandel, racisme en andere vormen van uitsluiting en uitbuiting. Een dergelijke Jezus is gestolde traditie, het daagt niet uit, prikkelt niet, brengt ons niet op andere ideeën, bevrijdt niet."

Zelf is ze een groot pleitbezorger van 'indecent theology’. "Dat is theologie die zich er tegen verzet dat seksualiteit uit de theologie is gehaald. Het gaat in de Bijbel wel eens over seks, maar dan over een nette, overzichtelijke abstractie; en dan nog is het de seksualiteit die toch al dominant is onze samenleving: masculien, heteroseksueel. Vrouwelijke seksualiteit is afwezig: Maria is de ideale vrouw, en zij wordt voorgesteld als maagd." Volgens Stegeman 'loopt er iets scheef' als 'lichamen onzichtbaar blijven in verhalen over bevrijding'. "Dan wordt het heteroseksuele, mannelijke perspectief dominant. En God is veel meer dan een witte man."

Locatie en tijd

De lezing wordt gehouden in de Levensbron aan de Vloeddijk 62 en begint om 20.00 uur. Entree kost 7,50 euro. Aanmelden is niet verplicht, maar wordt wel gewaardeerd en kan bij Anneke van der Velde: veld5834@planet.nl.