IJsselkogge en Doelse Kogge beide aanstonds geconserveerd

(door Maarten van Gemert)
KAMPEN/ANTWERPEN – De overeengekomen conservering van de IJsselkogge is door een januaristorm wel vertraagd maar niet gestopt. De IJsselkogge wordt bij Batavialand zorgvuldig onder geconditioneerde omstandigheden nat gehouden. Inmiddels staat het conserveringsproces op het punt te beginnen. De Doelse kogge wordt nog steeds in onderdelen bij de Droogdokken onder geconditioneerde omstandigheden in water bewaard. Onze zuiderburen hopen dit najaar te beginnen met de conservering waarna een reconstructie kan volgen.

Gelijke tred
De IJsselkogge vormt samen met de Doelse Kogge en de Bremer Kogge een Europees verhaal. Ruim twee jaar geleden werd onder andere in deze krant daarvan verslag gedaan. De Bremer Kogge is al lang geleden geconserveerd en staat tentoongesteld in het Noord-Duitse Scheepvaartmuseum. De Doelse Kogge staat hetzelfde te wachten in een nieuw Maritiem Museum, waarover de Antwerpse gemeenteraad later dit jaar beslist.
Voor de IJsselkogge is de toekomst nog ongewis hoewel burgemeester Koelewijn een retourticket kreeg toen het naar Lelystad vertrok. Voor het uit de IJssel opgedoken, relatief gave, scheepswrak uit de Hanzetijd is de garantie gegeven dat het terugkeert naar Kampen. De voorbereiding daarvoor ligt ingebed in een discussie over Maritiem Kampen, onder welke titel vorige week in deze krant een aanzet werd gegeven. De ontwikkelingen rondom de IJssel- en de Doelse Kogge lijken gelijke tred te houden.

De Doelse Kogge wacht nog steeds in containers op conservering en reconstructie (foto: Maarten van Gemert)

Doelse Kogge
Zoals de IJsselkogge (latent) leeft in Kampen, zo leeft de Doelse Kogge bij de inwoners van het plaatsje Doel, letterlijk en figuurlijk onder de rook van Antwerpen. Tijdens de Doelse Feesten in augustus stond Lore Poelmans als verantwoordelijk conservatrice in een informatiekraam veel geïnteresseerden te woord. De Doelse Kogge is eerder gevonden, in de monding van de Schelde bij Doel, dan de IJsselkogge, voor de oever van Brunnepe. De aanloop naar een besluit hoe te vervolgen vergde veel meer tijd voor eerstgenoemde. Daarnaast werd de Doelse Kogge in losse stukken gevonden terwijl de IJsselkogge grotendeels intact bleek.

Uiteindelijk werden de van 33 naar 21 teruggebrachte en geïnventariseerde containers met koggehout ondergebracht in de historische Suezloods op ’t Eilandje in Antwerpen. Een grootscheepse herinrichting van de Droogdokken aldaar noopte de Vlaamse Overheid de containers een nieuw onderkomen te bieden, dat gevonden is vlakbij het MAS. Een monumentale loods bij één van de droogdokken is al bestemd tot expositieruimte.

Na conservering kan de reconstructie beginnen, in nauw overleg met Poelmans, die in België ook bekend staat als verdienstelijke amazone. Er hoeven nog maar een paar praktische zaken geregeld worden en dan kan de conservering beginnen, vertelde Poelmans vorige maand in een vraaggesprek met Kamper Nieuws.

Lore Poelmans bij de containers op de nieuwe locatie (foto: Maarten van Gemert)

IJsselkogge
Na het omhoog halen voor, en kort tentoonstellen aan, de IJsselkade werd het scheepswrak, dat al snel de naam IJsselkogge kreeg, in februari 2016 naar Lelystad gesleept. In een speciaal daarvoor gebouwde conserveringshal bij Batavialand wordt de IJsselkogge sindsdien in een constant klimaat besproeid met gedemineraliseerd water. De conservering zal middels hetzelfde nevelen plaats vinden in tegenstelling tot de Doelse Kogge. Die wordt voor het nageslacht bewaard op dezelfde wijze als de Bremer Kogge, te weten voor jaren ondergedompeld in een groot bad. Het scheepshout wordt eerst ontijzerd, vervolgens behandeld met DPTA en tenslotte geïmpregneerd met PEG2000. Dit kunsthars moet het, in de eeuwen op de rivierbodem door het hout opgenomen, water vervangen. De concentratie PEG wordt dan langzaam opgevoerd. Elk halfjaar zal in Antwerpen 10% meer PEG aan het water worden toegevoegd tot een gehalte van 85% in de slotfase anno 2024. Vergelijkbaar zal het (sproei)proces in Lelystad verlopen. Een nadeel van besproeien noemt Poelmans het feit dat er meer zuurstof bijkomt en bacteriële activiteit plaats vindt. De goeddeels intacte IJsselkogge is te groot voor één groot bad volgens Laura Koehler.

Koehler is verantwoordelijk conservatrice voor de IJsselkogge. Zij keerde vorige week terug van vakantie en vlak voor haar vertrek vertelde ze aan Kamper Nieuws dat de conservering nu echt aanstaande is. Dit proces duurt naar verwachting zes jaar en in die tijd kan Kampen een onderkomen voorbereiden. Na zes jaar zal de tijd omgevlogen blijken te zijn. Met, zoals nu de bedoeling en het streven is, behoud van de Doelse Kogge en de IJsselkogge.

Op 17 ok. 2017 werd de conserveringsovereenkomst voor de IJsselkogge getekend met o.a. Laura Koehler, tweede van links (archieffoto)