?Onze Buitenkerk'

(door Henk de Koning)

Al zolang, met statig zingen van de klokketoren roept de eeuwenoude Buitenkerk in de binnenstad van Kampen de gelovigen van de Rooms Katholieke parochie op voor het bijwonen van de erediensten.

Het daarbij statige gebeier van de twee, in 1481 door de vermaarde klokkengieter Geert van Wou in Kampen gegoten luidklokken, vergroten die welluidende roepstem van deze oorspronkelijke Mariakerk eens temeer. Maar voor hoe lang nog?

De huidige Buitenkerk. als mastodont van vroegere bouwkunst, is ontstaan door verbouwingen van een oorspronkelijk 14de eeuwse kruiskerk. In latere eeuwen in neo gotische stijl vorm geven door de vermaarde bouwmeester Rutger van Keulen.
De Buitenkerk vormt thans één van de weinige overgebleven driebeukige hallenkerken van ons land.

Een kerk met een veelzijdige geschiedenis. Een kerk ook die, naast de gebruikelijke erediensten, het grote publiek veel aan cultuur te bieden heeft. Bijzonder geliefd bij de jaarlijks talloze bezoekers zijn de bezichtigingen met rondleidingen, waarbij het ingetogen en tegelijk indrukwekkende interieur van de kerk, voorzien van vele interessante inventarisstukken, steeds weer boeit.

Zie het indrukwekkende neo gotische hoogaltaar; de eeuwenoude bloemranken tegen de muur van het priesterkoor; de barokke weelderig in diep reliëf uitgestoken kansel; het imposante ?Tien-Gebodenbord' uit 1635; de schitterende Fresco's, gewelfschilderingen uit diverse perioden, mogelijk zelfs teruggaand tot circa 1400; de serene schilderingen met lithurgische voorstellingen van de 16de eeuwse schilderes Mechtelt toe Boecop en niet te vergeten het fraaie, met 20 registers weelderig klinkend Hinszorgel, behorend tot een van de grootsten van ons land.

Groots en indrukwekkend is de overweldigende eiken kapconstructie van de kerk. Hier, op grote hoogte boven de kapellen, te bereiken via de traptoren, ontvouwt zich voor het oog van de bezoeker een adembenemend meesterwerk van ambachtelijk kunnen uit vroeger tijden. Een laybrint van eiken binten, versterkende dwarsverbindingen en hanebalken. Dit enorme krachtenveld bijeengehouden met houten nagels, horizontaal, verticaal, langs en over elkaar om zo te komen tot een esthetische schoonheid die boven zichzelf uitstijgt. Rustend op de houten vloerdelen, ingeklemd tussen deze groteske vlechtmat van houtarchitectuur rusten, opbollend in grijs-wit metselwerk, de ei-vormige afdichtingen van de kerkgewelven, als reusachtige eieren van een voorwereldlijk wezen.

Smalle doorgangen, goed beveiligd met leuningen, voeren de bezoekers bij rustiek licht tussen dit alles door met de geschiedenis en de wind ruisend over de leien van het dak, als levendige metgezellen. Spiedend door een speciaal kijkgat in een van de kolossale eierschalen, ontwaart men diep beneden, popperig klein, als door een kijkdoos, het vertrouwde interieur van de kerk. Wat een bezit voor een stad als Kampen!

Nee, nog geen applaus.
Want terwijl in ons multiculturele land de moskeeën met massa's trouwe gelovigen als paddestoelen uit de grond rijzen, maken de Christelijke gebedshuizen in hun voortbestaan een diepe val door. Hiervoor zijn uiteenlopende redenen aan te geven met als belangrijke de voortschrijdende terugloop van het kerkbezoek in zijn totaliteit in kerkelijk Nederland.
Maar ook de huidige recessie en het opdrogen van belangrijke geldstromen als voorheen goed bedachte collectes, kerkelijke belastingen en legaten, zetten de Christelijke gebedshuizen financieel in hoog tempo op achterstand. Ook steeds meer jongeren blijven vaker uit de kerk weg, aangetrokken door andere prioriteiten in dit moderne complexe digitale leven.

Reden waarom nooit eerder in de geschiedenis van kerkelijk Nederland zoveel kerkgebouwen in de uitstalkast van de uitverkoop zijn komen te staan. Ook de RK Buitenkerk, een van de meest toonaangevende monumenten in het zeldzaam mooie IJsselfront van Kampen, lijkt dit droeve lot, in pastoraal opzicht, te zijn beschoren.

Op de vraag of het aartsbisdom Utrecht, als overkoepelende zieleherder van de gezamelijke parochies in deze regio, niet als reddende engel met voldoende geldmiddelen kan optreden, luidt het antwoord weinig bemoedigend. Het leed van de financiële tekorten zet zich namelijk voort tot in de hoogste regionen van de kerkelijke instanties zodat ook van hieruut weinig anders kan worden verwacht dan zo snel mogelijk de te duur geworden kerkgebouwen opdoeken. Ongeacht de uitzonderingen die er wel degelijk zijn, zoals de parochie in Kampen waar relatief nog grote aantallen gelovigen trouw de erediensten in de Buitenkerk bezoeken.

?Pette of!' zegt men in Kampen, als uiting van lof voor de enorme inzet waarmee de parochianen en het parochiebestuur in Kampen zich keer op keer met acties inzetten voor het bijeenschrapen van extra geld, in de hoop daarmee het voortbestaan van de eredienten in de Buitenkerk nog enige kans van slagen te geven. Door het verhuren van het bouwwerk voor niet kerkelijke doeleinden in de vorm van exposities en optredens van diverse pluimage bijvoorbeeld. Een bewonderenswaardige strijdbaarheid maar die, in weerwil van de kommervolle financiële omstandigheden waarin de kerk verkeert, door het aartsbisdom Utrecht niet in alle gevallent met applaus wordt begroet.

Medio 2015 valt de beslissing welke van beide Rooms Katholieke pastorale kerken in het regiogebied voorgoed zijn deuren zal moeten sluiten: die in het stadsdeel IJsselmuiden dan wel de Buitenkerk in Kampen. Een zwaar wegend en tevens emotioneel Salomonsoordeel dat rust op de leiding van het overkoepelend bestuur van de ?Thomas a Kempisparochie in Zwolle.
Hierbij aangesloten zijn inmiddels de parochies Zwolle, Kampen, IJsselmuiden, Hattem en Hasselt.

Valt voor de Buitenkerk in zijn huidige hoedanigheid het doek komt ook deze, al lange tijd diep in het Kamper roomse leven verankerde kerk, als leegstaand object in de verkoop te staan. ?Wie betaalt voor wat het waard is kan er over beschikken,' zegt het parochiebestuur. ?Dat wil zeggen van IKEA tot projectontwikkelaar.' Echter met uitzondering van bedrijven met een al te vrijpostige opvatting van het leven,' zo komt nadrukkelijk in de voorwaarden te staan.

In het binnenkort te verschijnen boekwerkje ?Mijn Buitenkerk' geven de Kamper parochianen uiting aan hun bijzondere band met de Buitenkerk. Dit in het licht wat deze kerk als parochie al zovele jaren in voor- en tegenspoed voor hen heeft betekend en nog steeds doet. Een betrokkenheid die op enige afstand, maar met dezelfde koestering wordt gedeeld door de gehele Kamper bevolking.

Zo is het altijd geweest en zo zou het altijd moeten blijven!

?Mijn Buitenkerk' is daarom vooral: ?Onze Buitenkerk!'