Puzzelmaker BrugMedia naar Nederlands Kampioenschap

(door Nick de Vries)
KAMPEN - De oplettende lezer is het misschien al opgevallen. De puzzel is terug in de kolommen van De Brug. En niet zomaar een puzzel. Het cryptogram is volgens BrugMedia’s eigen puzzelmaker, Jan Nuyen, de koning van de puzzels. “Een goed cryptogram vormt een enorme uitdaging waar je uren, zelfs dagen op kunt broeden”, zegt Nuyen. Zelf lost hij de makkelijkere puzzels binnen enkele seconden op en daarom doet hij zaterdag in Amsterdam mee aan het Nederlands Kampioenschap Cryptogrammen maken.

Het Kampioenschap Cryptogram wordt georganiseerd door de bekende cryptogrammenmaker van het NRC J.J. Steenhuis. Nuyen heeft zich voor het kampioenschap gekwalificeerd via internet. Uit een puzzelveld van bijna duizend puzzelaars kwam Nuyen na vijf voorrondes bovendrijven als één van de beste 25 van Nederland. Deelnemers kregen een aantal puzzels voorgelegd en degene die de puzzels het snelste oploste won.

“Op de wedstrijddag krijg je alleen een papiertje en de puzzel voor je neus”, vertelt Nuyen enthousiast. “Wie het eerste drie puzzels volledig heeft opgelost wint. Ik hoop dat ik daarmee een voordeel heb. Ik heb in de voorrondes namelijk alles op eigen kracht gedaan, terwijl je vanachter de computer natuurlijk gebruik zou kunnen maken van allerlei hulpmiddelen. Je kunt op internet zoeken, je kunt de puzzel ongezien in een groep maken, je kunt even snel iemand bellen voor hulp. Ik heb dat niet gedaan en het toch gered, maar wie weet hebben ook de andere deelnemers het gewoon op eigen kracht gedaan.”

Edgar Allen Poe
Een cryptogram is een puzzel die draait om creativiteit met taal. De puzzelaar moet op basis van een cryptische zin, of soms zelfs een enkel woord, raden welke oplossing in de vakjes moet komen. De eerste cryptische puzzelaars die elkaar voor het plezier met dergelijke intellectuele spelletjes uitdaagden waren monniken in de middeleeuwen. In de negentiende Eeuw populariseerde Edgar Allan Poe het cryptogram door ze te publiceren in kranten en magazines.

Wat is nodig om een cryptogram op te lossen? “Je moet creatief met taal om kunnen gaan en je moet willen broeden”, vertelt Nuyen. “Over sommige puzzels kun je twee tot drie dagen doen en dat is ook het mooiste als je dagen nadenkt over die ene omschrijving. Je gaat er ‘s avonds mee naar bed en dan ineens schiet het je te binnen. Dat gevoel is prachtig en de ware beloning voor een cryptopuzzelaar. De zogenaamde ‘Aha-Erlebnis’.”

Waterpolitie (4)
Een voorbeeld uit één van zijn eigen puzzels geeft Nuyen graag. “17 horizontaal, de omschrijving: waterpolitie, vier letters. Deze is mooi in zijn eenvoud. Het antwoord is: meer. Een ME'er is een onderdeel van de politie en meer is het water. Dus: waterpolitie.”

Nuyen wil met zijn crypto het ouderwetse puzzelgevoel in De Brug terugbrengen. “Vroeger stond er in De Steur altijd een puzzel. Als je dan de stad in ging, dan merkte je dat overal over die puzzels gepraat werd. Als je een café in liep dan zat er altijd wel iemand over de puzzel gebogen. Er was een harde kern van puzzelaars die elkaar probeerde af te troeven om zo snel mogelijk de puzzel op te lossen. Dat ouderwetse gevoel, echt puzzelplezier, wil ik terugbrengen. Er moet echt weer over de puzzel geluld worden.”
De oplossing van de vorige puzzel en een geheel nieuw exemplaar staan in De Brug van 8 maart. Het NK cryptogrammen vindt plaats op 5 maart in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam.