Terugblik op een bijzondere taalwandeling

KAMPEN - De twee moeders, die afgelopen vrijdagmiddag lekker van een nazomerzonnetje zaten te genieten op een bankje bij het Cruijff Court in Brunnepe, moeten wat vreemd opgekeken hebben. Zij zagen raadslid Marieke Spijkerman met veel moeite een foto maken van de achterkant van een prullenbak.

In haar kielzog bevinden zich een baliemedewerker van de gemeente, een taaldocent van W&L, een docent van het Hoornbeeck college en een bibliotheekmedewerker. Na een tijdje gezamenlijk op haar schermpje getuurd te hebben loopt het groepje druk pratend weer weg. Daarvoor kwamen al een aantal andere groepjes langs, met medewerkers van basisscholen, Welzijn, JGZ, thuiszorg, bibliotheek en gemeente. De groepjes doen mee aan de Taalwandeling. Het doel is om met elkaar uit te wisselen over de manier waarop we in Kampen aandacht kunnen besteden aan taalvaardigheid.

Taalwandeling

Op de wandelroute, die is ontwikkeld in het kader van het project ‘Een punt hebben, integrale aanpak laaggeletterdheid in Kampen’, zijn codes verstopt. Met de telefoon kunnen deze worden gescand. Via korte filmpjes worden de wandelaars vervolgens geïnformeerd door een aantal organisaties die zich al inzetten voor laaggeletterdheid. Hoe doen zij dat? En waar lopen ze tegenaan? Ook wethouder Van der Sluis spreekt de deelnemers via youtube toe. Dit alles wil een aanzet zijn voor discussie en interactie over de vraag ‘Kunnen mensen die moeite hebben met lezen en schrijven bij jou aankloppen?’ en ‘Hoe kunnen we elkaar versterken?’.

Laaggeletterdheid in Kampen

Aandacht voor taalvaardigheid blijft nodig. Nog steeds zijn er zo’n 6.000 mensen in Kampen die onvoldoende mee kunnen doen, doordat hun taalvaardigheid daarvoor niet toereikend is. Zij hebben bijvoorbeeld moeite om een brief te lezen, geen idee wat er in de bijsluiter van hun medicijnen staat, durven niet met het openbaar vervoer te reizen of kennen de informatie die is gedeeld via een groepsapp niet. Zo maar wat voorbeelden die laten zien, dat je dan meer kans loopt om aan de zijlijn te staan.

In Kampen zijn er volgens Dieuwke de Goede van de Bibliotheek Kampen veel mensen werkzaam die bij kunnen dragen, die er samen voor kunnen zorgen dat iedereen mee kan doen in onze gemeente. “Het begint met het herkennen van mensen die de taal onvoldoende beheersen om zichzelf te kunnen redden of om hun kinderen de juiste kansen te bieden. In diverse organisaties wordt er op dit moment aan gewerkt om de medewerkers beter te informeren over laaggeletterdheid. Wat zijn de signalen? Wanneer moeten de alarmbellen gaan rinkelen?” Zoals een deelnemer aan de taalwandeling het verwoordt: “We denken vaak als we een brief gestuurd hebben en mensen reageren niet, dat het desinteresse is. We moeten meer oog hebben voor het feit dat sommige mensen het niet kúnnen”.

Blinde vlek

De professionals die meeliepen met de taalwandeling waren al goed geïnformeerd. “Desalniettemin zijn ze aan het denken gezet door de filmpjes en de daaropvolgende gesprekken tijdens de wandeling”, vertelt Dieuwke. Eén van professionals: “De opmerking dat het vaak iemand uit de naaste omgeving is die mensen helpt om daadwerkelijk de stap naar hulp te zetten, heeft me aan het denken gezet.” Of, zoals Margriet Last (Welzijn) het verwoordt: “Ik heb onlangs een training over laaggeletterdheid gehad, maar ervaar tijdens deze wandeling dat ik toch weer blinde vlekken heb. Het is zó verweven met belaste mantelzorgers, gezondheid, financiële problemen. Dat maakt dat we er blijvend aandacht voor moeten hebben.”

Borging

Bij de gezamenlijke afsluiting in de Stadskazerne noemt Marieke Spijkerman ‘borging’ dan ook het sleutelwoord. Een mooi voorbeeld komt in een filmpje tijdens de wandeling aan bod: Delta Wonen heeft binnen de organisatie twee medewerkers de kans gegeven om laaggeletterdheid blijvend onder de aandacht te brengen en suggesties te doen voor verbeteringen. Zij hebben hiervoor een aantal uren per week beschikbaar. Monique Thissen (O.J.S. Het Scala) geeft aan dat in de samenwerking tussen de bibliotheek en het basisonderwijs (de Bibliotheek op school) ook goede kansen liggen voor borging, dit vanwege het grote bereik in de gemeente Kampen (op dit moment ruim 70 procent van de basisscholen) en de kansen om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken door veel aandacht te hebben voor taal en lezen bij jonge kinderen.

Behalve dat bij steeds meer organisaties medewerkers getraind worden in het herkennen van laaggeletterdheid, zijn er al diverse organisaties die vervolgstappen zetten: “We toetsen onze website en brieven nu samen met mensen van de doelgroep.” (Gerard Wessels, gemeente Kampen), “De derdejaars studenten MBO Zorg en Welzijn starten hun laatste jaar met een workshopcarroussel bij de Bibliotheek, hierin komt zowel preventie als curatie van laaggeletterdheid op concrete wijze aan de orde. Zij zijn de toekomstige professionals! We maken hen er ook van bewust dat ze straks een voorbeeldrol hebben voor kinderen en dat het belangrijk is dat ze leesplezier bevorderen door bijvoorbeeld veel voor te lezen.” (Wicher Hoeve, Hoornbeeck College).

Netwerk

In alle groepjes komt terug dat er al veel gebeurt en een prima aanbod is in Kampen, maar dat het belangrijk is dat partners elkaar weten te vinden op dit onderwerp. Laaggeletterdheid is een complex en hardnekkig probleem, op dit moment neemt landelijk het aantal laaggeletterden alleen maar toe. We kunnen dit alleen een halt toeroepen door samen op te trekken in een breed netwerk van preventie en curatie. De Taalwandeling is een mooi middel geweest om de banden in het netwerk weer wat aan te halen, getuige de enthousiaste reacties van de deelnemers na afloop.

Week van de Alfabetisering

Met de taalwandeling werd de Week van de Alfabetisering in Kampen afgesloten. Behalve de taalwandeling voor netwerkpartners vonden er ook activiteiten plaats voor de huidige en potentiële (taal-)vrijwilligers van de Bibliotheek, voor studenten van het Hoornbeeckcollege en voor ouders met jonge kinderen. Ook werden leerkrachten en ouders via de basisschool uitgedaagd om mee te doen aan de landelijke taalchallenge en konden leerkrachten en andere professionals hun kennis bijspijkeren met behulp van een online kahoot-quiz van het Taalpunt Kampen.

Meer weten over laaggeletterdheid?

Tot eind december kan je de Taalwandeling lopen, met een team of met collega’s uit het werkveld. Je kunt je ook alleen aanmelden, dan proberen we je te koppelen aan andere geïnteresseerden.

Ook de kahoot-quiz is na de Week van de Alfabetisering nog beschikbaar om te spelen. Daarnaast organiseert de Bibliotheek Kampen binnenkort weer een workshop over laaggeletterdheid. Deze vindt plaats op donderdag 3 oktober van 14-16 uur in de Stadskazerne. Deze activiteiten zijn bedoeld voor professionals en vrijwilligers die in hun werk mogelijk te maken krijgen met laaggeletterdheid en zijn gratis. Voor aanmelden of vragen: mail Valerie Kiesouw, Taalpunt Kampen: taalpunt@bibliotheekkampen.nl.