De fiets- en wandelroutes zijn van de inwoners’: Het routenetwerk als basis voor de vrijetijdseconomie

Het wandel- en fietsnetwerk in de gemeente Kampen wordt herzien. Tienduizenden routebordjes worden vervangen. Wie hebben er baat bij deze routes en wat is de rol van de gemeente hierin?

De ochtendzon schijnt boven de IJssel en de temperatuur kruipt richting de 20 graden als twee fietsers de afslag van de dijk nemen om de eerste vaart van het Zalkerveer van de dag te nemen. Zonder de bestaande fiets- en wandelroutes hadden het veer en het ernaast gelegen theehuis geen bestaansrecht, zegt Liza Broekhuis namens uitbater en zorginstelling Philadelphia. ‘’Tussen tien uur ‘s morgens en zes uur ‘s avonds varen we volop’’, zegt ze op het zonnige terras. Maar wie onderhoudt dat netwerk van routes en wat hebben inwoners van dit gebied hier aan?

“De fietsknooppunten zijn eigenlijk van de inwoners want ze worden beheerd door de gemeente’’, zegt Jakob Ponstein van Routebureau MarketingOost. Dit najaar begint een grote operatie om het netwerk van routes in Noordwest-Overijssel te vernieuwen. “Tienduizenden bordjes worden vervangen.’’ Het is het eerste grote onderhoud aan de borden van fietsroutes die sinds 2008 en van de wandelroutes die sinds 2012 de grond in zijn geslagen. “We zorgen dat de bewegwijzering op orde is zodat de fietsers en wandelaars onderweg de juiste informatie krijgen.’’ Deze routes staan in een landelijke routedatabank en aan de hand daarvan zetten organisaties, particulieren en ondernemers eigen routes uit.

Het netwerk is een belangrijk onderdeel van het toerisme in het gebied, zeg Ponstein. “De opkomst van de elektrische fiets maakt dat veel toeristen langere routes rijden.’’ Het hele netwerk is in september 2024 vernieuwd. Maar zijn die bordjes nog wel nodig nu iedereen ook met een app een route kan fietsen? ‘’Veel routes werken toch op basis van de knooppunten. We merken ook dat de verkoop van die routekaarten nog altijd stabiel is.’’ Tijdens informatie-avonden eerder dit jaar is aan ondernemers en inwoners om reacties en tips gevraagd. Door de routes in verschillende kernen te beginnen, hebben doorgaans de meeste ondernemers er baat bij. Nieuw is dat er nu ook routes door het centrum van IJsselmuiden en over de nieuwe paden in het Reevediep komen, legt Ponstein uit.

Het Zalkerveer, prominent te zien in de leader van de televisieserie ‘Langs de IJssel’ van Omroep Max, is een belangrijke schakel in veel routes. Cliënten en medewerkers van zorginstelling Philadelphia bestieren samen het theehuis. Veel toeristen uit eigen land maar ook uit onder meer Duitsland en Engeland doen een ‘rondje pontje’, zegt Liza Broekhuis. ‘’Mensen vragen wel: wanneer gaat het veer? Dan antwoord ik: wanneer u wilt.’’ Schipper Jan Rol heeft net de eerste retourvaart achter de rug. ‘’Op een drukke dag zetten we 450 mensen over’’, zegt hij met een lach als hij een nieuwe groep fietsers uitnodigt de pont op te rijden.

Aan de overzijde van de IJssel, in de schaduw van de kerktoren van Zalk, staat restaurant de Oase. De levensmiddelenzaak van zijn ouders groeide in de jaren ‘60 uit tot het restaurant dat hij in 1990 met zijn broer overnam en vorig jaar aan zijn dochter Ester Buter-Kanis overdroeg, zegt Zwier Kanis. “Als het mooi weer is, lijkt het soms of al die fietsen opeens uit de grond komen.’’ Ze parkeren hun fiets, zetten deze aan de lader en bestellen op het terras een kop koffie, soms met een boffert (streekgerecht). Het routenetwerk is belangrijk voor de Oase, zegt Kanis. “Voordat de elektrische fiets er was, zocht men vaak nog een uitweg: het waait te hard of er is een bui voorspeld. Nu lijkt het of mensen dat helemaal niet meer merken. Het zijn vooral mensen die een dagje komen fietsen of op de camping, in een boot of in een bed & breakfast in de buurt zitten.’’

Een van de fietsroutes, de IJsseldelta Route, loopt door de Koekoekspolder vlak langs Plukken bij Het van Hetty van den Berg. ‘’Zonder die route hadden we hier niet gezeten’’, zegt ze over haar pluktuin. Ze begon drie jaar geleden en mensen mogen in haar tuin voor een geringe prijs bloemen plukken. Sinds ze ook een Rustpunt heeft – waarbij fietsers zelf drinken kunnen pakken en geld in een kistje achterlaten – ziet ze soms mensen in haar tuin zitten als ze net thuis komt van haar werk. ‘’Dan maak ik graag even een praatje.’’ Schuin voor haar tuin ligt een idyllisch bruggetje over de Tocht, een afwateringskanaal van de landerijen in de polder. ‘’Veel mensen zelfs uit IJsselmuiden kennen dit weggetje niet.’’

Terug op het Zalkerveer stappen net mevrouw en meneer Roukema aan boord. Het stel uit Drenthe – helm op en met elektrische fiets – heeft net vanuit Zwolle de eerste meters van een rit van 78 kilometer achter de rug. Meneer Roukema kijkt in zijn app en loopt de knooppunten langs terwijl het veer de IJssel oversteekt. ‘’We zijn vroeg vertrokken want het wordt warm vandaag’’, zegt hij. Aan de overzijde staan fietsers klaar met nog ouderwets een kaart in een houder voorop het stuur.

Waarom is het fiets- en wandelroutenetwerk zo belangrijk voor de gemeente? 

‘’Het helpt de vrijetijdseconomie in stand te houden en het toeristische aanbod sterk te houden’’, legt wethouder Bas Wonink uit. Uit onderzoek blijkt dat het merendeel van de gebruikers van dit fiets- en wandelroutenetwerk juist de eigen bewoners zijn. Voor eigen ontspanning maar ook omdat fietsen of wandelen gezond is. “Er gaan routes langs de Koggewerf of de Zwartendijk die zo pittoresk is. Toeristen die de stad bezoeken en door het ommeland fietsen houden we niet één maar twee dagen vast. Bezoekers van buiten kunnen ook in het buitengebied een winkel levensvatbaar houden, wat ook gemakkelijk is voor de bewoners. En toeristen die naar hier met bus of trein komen, helpen het openbaar vervoer beter bezet te houden waardoor deze verbindingen op de been blijven. Het is een zinvolle investering met een groot economisch belang.’’