Boek over integratie van ‘Mevrouw Iet’ is meteen haar laatste
· leestijd 4 minuten Algemeen(door Nick de Vries)
KAMPEN - 77 jaar en weer een nieuw boek. Kampenaar Iet Erdtsieck is een taaie tante, een doorzetter. Dat blijkt uit de rij van 12 boeken, die ze voor het interview netjes op tafel gerangschikt heeft. En dat blijkt uit de wijze waarop ze 26 jaar geleden haar doctorstitel haalde. Een drukke onderwijsbaan, een gezin, en toch in negen jaar avondschool de hoogste academische graad behaald. Ondanks haar 77 jaar denkt ze niet aan stoppen. Met de boeken wel, dat vindt ze teveel gedoe. Het pas uitgebrachte boek over de integratie van Turken in Kampen is dan ook haar laatste.
Als Iet over haar leven vertelt, wordt duidelijk dat er een vechter in haar zit. Als geëmancipeerde vrouw heeft ze soms het gevoel dat ze een stapje harder moest lopen om zichzelf te bewijzen. Toen ze als lerares begon op een avondschool, merkte ze dat sommige leerlingen dachten over ‘dat kleine vrouwtje’ heen te kunnen lopen. Maar Erdtsieck hielp ze snel uit de droom.
“Hoe gaan jullie me noemen?”, ze speelt het tafereel uit die tijd nog eens na. Op straffe toon zegt ze: “Dat wordt dan Mevrouw Erdtsieck”. Ze dwong respect af, maar had ook een zachte kant. Hierdoor durfden de leerlingen haar toch al snel af en toe ‘Iet’ te noemen.
“Maar dan wel mevrouw Iet”. Ze moet er smakelijk om lachen.
Als leerlingen moeilijk deden, dan sprak ‘mevrouw Iet’ ze scherp toe. Maar wel onverwacht empathisch. “Vind je het eigenlijk wel leuk hier?” Streng, maar met een warm oog voor het individu. Die eigenschappen bepaalden steeds weer haar handelen tijdens haar carrière.
Ja, ik heb altijd een zwak gehad voor minderheden
Partijdiscipline
Zo is Erdtsieck jarenlang trouw aan de PvdA. Ze zat voor die partij zelfs in de Kamper gemeenteraad. Maar ook hier was ze compromisloos. Tijdens de discussie over de bypass doorbrak ze de fractie-discipline door als enige van haar partij tegen te stemmen. Dit staaltje gewetensnood betekende het einde van haar carrière als raadslid. Ze schreef er een boek over. ‘Ethiek even niet…?! Ethiek, democratie en dualisme uitvergroot in Kampen’.
Erdtsieck deinst er niet voor terug om een onpopulaire positie in te nemen. Niet uit rigiditeit, maar vanwege een onwankelbaar geloof. Ze voelt misschien daardoor sympathie voor de underdog, en dat bepaalde vaak haar onderwerpkeuze voor haar boeken.
Minderheden
“Minderheidsgroepen speelden altijd een rol. Ik begon in 1995 met een afstudeerscriptie over de emancipatie van Joden in Overijssel”, vertelt Erdtsieck, als gevraagd wordt naar de rode draad door de rij van 12 boeken, chronologisch gerangschikt op tafel. “Ik heb veel over Joden geschreven, zoals je kunt zien. Het boek daarna ging over de vrijmetselarij, ook een minderheidsgroep. Verder schreef ik veel over kinderen en vrouwen. Dat zijn niet direct minderheden, maar ze hebben altijd wel beperkte macht en in die zin kun je ze als minderheid zien. Het laatste boek gaat over de integratie van Turken in onze gemeente.”
“Ja, ik heb een zwak gehad voor minderheden”, lacht ze, waarop ze zich laat ontvallen: “Ik zal altijd proberen ze een hand boven het hoofd te houden.”
Gaat dat activisme dan niet ten kostte van de wetenschappelijkheid van de boeken?
“Ach, die is sowieso wat beperkt in de oral history”, aldus Erdtsieck met een glimlach. “Je probeert zo objectief mogelijk te zijn, maar bent afhankelijk van bronnen. Wat geven ze prijs? Wat houden ze achter? Vervolgens selecteer je wat je opschrijft. Ook dat is nooit objectief. Als tegenwicht raadpleeg ik veel schriftelijke bronnen. Maar die zijn weer gekleurd door de schrijver. Uiteindelijk probeer je te wikken en te wegen om zo een gebalanceerd beeld te schetsen.”
Iet Erdtsieck schreef in 26 jaar tijd ruim 12 boeken
De integratie van de Turkse gemeenschap
Het nieuwste boek van de historica draagt voluit de titel: ‘De integratie van de Turkse gemeenschap in Kampen, 1970 - 2020. Het huisvestings- en sociaal beleid van de gemeente Kampen ten aanzien van migranten en de reactie van betrokkenen (hierop).’
Het boek gaat over de migratie van Turken in Kampen. Veel gezinnen dachten slechts tijdelijk in Nederland te zijn. De eerste generatie zag daardoor ook weinig noodzaak de taal te leren. Kinderen die op straat speelden, fungeerden als tolken. Ook de gemeente ging uit van een tijdelijk verblijf en leerde de kinderen daarom op school ook Turks.
Dat zat de integratie volgens Iet behoorlijk in de weg. De Turkse families leidden vaak hun eigen geïsoleerde leven. “Als je de taal niet spreekt, wordt het moeilijk aan de samenleving mee te doen.”
Het boek toont ook de vaak deplorabele omstandigheden waarin de gastarbeiders in die tijd opgevangen werden. “In de Schoolstraat zat een pension met 30 mannen in één huis. Slecht sanitair en brandgevaarlijk. Het leek een kwestie van tijd voor het mis ging. En inderdaad: in ’74 brak in de benedenwoning van een Kamper familie brand uit. Gelukkig kon de brandweer blussen voordat de brand uitsloeg naar de bovenliggende woningen. Dit toonde wel aan dat er echt iets moest gebeuren.”
Na verloop van tijd werd voor beide partijen duidelijk dat de gasten zouden blijven. De gemeente nam maatregelen om de mannen en vrouwen te laten integreren door speciale taallessen aan te bieden. Veel vrouwen hadden last van heimwee. Zij kregen zogenaamde bezoekvrouwen toegewezen. Turkse sociaal werksters die in de eigen taal gesprekken met de vrouwen voerden. Om hun isolatie te doorbreken bood de gemeente de mogelijkheid om naailessen, fietslessen en zwemlessen te volgen.
“De gemeente heeft het in het begin niet goed aangepakt, vind ik. Die keek weg van de problemen”, vertelt Iet. “Maar later hebben ze ter goeder trouw geprobeerd de boel te veranderen. Dat ging moeilijk. De taal zat goede integratie in de weg. Ik denk zelfs dat vandaag de dag de integratie nog niet helemaal geslaagd is. Ondanks goede wil van beide partijen. Het is moeilijk je plek te vinden in een samenleving met een totaal andere levensstijl. Toch heb ik goede hoop dat het gaat gebeuren. Daar is veel tijd voor nodig. Ik heb het boek daarom opgedragen ‘aan volgende generaties’. Ik hoop dat de puzzelstukjes voor hen beter op hun plek vallen.”
Laatste boek
Het nieuwste boek van Erdtsieck is haar laatste. Boeken vindt ze op haar 77e te veel gedoe. Niet het schrijven ervan. Dat doet ze met plezier en de interviews geven meer energie dan ze kosten. Voor dit boek deed ze er ruim 40 met ondermeer oud-burgemeesters Kleemans en Oosterhof en leden van de Turkse gemeenschap. Nee, het is het gedoe eromheen. “Hoe verkoop je het? De boekpresentaties en de stress daaromheen. Ik lig ’s nachts wel eens wakker en denk ik: is er wel genoeg koffie en thee?”, lacht Erdtsieck. “Hele kleine dingetjes. Die druk dat vind ik niet prettig op mijn leeftijd. Ik wil me richten op het aspect dat ik het leukst vindt: en dat is schrijven.”
Erdtsiecks nieuwe boek werd op 3 september gepresenteerd in het bijzijn van burgemeester Bort Koelewijn en personen uit de Turkse gemeenschap, waaronder Musa Tozan van de Nebi Moskee. Het boek is sinds 4 september verkrijgbaar bij The Read Shop (boekhandel bos) in Kampen voor 22,95 euro.
Iet Erdtsieck schreef in het verleden meerdere columns voor De Brug. Deze zijn terug te lezen op www.brugnieuws.nl.
