Ruben Smit toont zijn ‘Levende Rivier’
· leestijd 3 minuten Algemeen(door Maarten van Gemert)
In een speciale voorvertoning kon Kampen vorige maand kennismaken met Ruben Smit en zijn natuurfilm ’Levende Rivier’. In samenwerking met ’Ruimte voor de River’ had kanovereniging ’De Skonevaarders’ een avond georganiseerd waarbij de film werd vertoond en ingeleid door de maker zelf. De cineast, ecoloog en fotograaf sprak na de voorstelling met uw verslaggever en met bezoekers waaronder diverse medewerkers van Isala Delta.
De film ’Levende Rivier’ komt halverwege deze maand uit en zal dan in filmhuizen en bioscopen te zien zijn. Het is een bewerking voor het witte doek van de natuurdocumentaire die eerder op TV was. In de film peddelt Ruben Smit in een kano over de Rijn van de Duitse grens bij Lobith tot aan de Noordzee bij de Haringvlietsluis en wijst onderweg op de natuur(ontwikkelingen) in het rivierlandschap. Els Mondt van kanovereniging ’De Skonevaarders’ had vernomen van de voorvertoningen, die Ruben geeft, en om samen een filmavond te realiseren, zocht ze contact met het projectteam IJsseldelta van ’Ruimte voor de Rivier’ (RvdR). Die vond het een mooie manier om zo hun werk te laten zien dus aldus geschiedde. Namens Isala Delta, de uitvoerende aannemerscombinatie van RvdR, heette Marcel van Dijk iedereen kort welkom en schetste projectleider Arjan Otten de recreatieve mogelijkheden die het Reevediep, aangelegd onder aangeven van RvdR, straks biedt.
Filmachtergrond
Als inleiding vertelde Ruben Smit over de totstandkoming van de film en de achterliggende motieven voor hem om die te maken. Hij is bij het grote publiek bekend geworden van zijn film ’De Nieuwe Wildernis’ waarin hij vier seizoenen de (gemaakte) natuur in de Oostervaardersplassen van nabij volgt. De film won in 2014 een Gouden Kalf en een Comenius Award, de hoogste onderscheiding voor natuureducatie. Dat is ook één van de drijfveren van Ruben. Hij heeft veel in het onderwijs gewerkt en ervaart de afnemende natuureducatie als een gemis en wil graag de jeugd, die de toekomst heeft, kennis laten maken met de natuur. In ’Levende rivier’ heeft hij gekozen voor een standpunt dat hij zag bij een filmmaker uit de jaren vijftig. Die trok zijn publiek mee de film in door er zelf een centrale rol in te spelen. Zo heeft Ruben ervoor gekozen om zijn kanotocht de rode draad te laten zijn en vaak te filmen vanuit zijn perspectief. Achter hem is er een lege plaats in de kano waar de kijker plaats mag nemen, waaruit de ondertitel van de film voortvloeit: ”Volg de man en zijn kano.”
Door de vier seizoenen heen wordt In vier etappes de, deels nieuwe, natuur getoond naast, op en onder de rivier. Van een ringslang in het riet, die het onderspit delft tegenover andere mannetjes bij een bevruchtingspoging van een vrouwtje, tot een vrouwtjespad die bijna stikt omdat ze door haar eierketens en het op haar rug vastgeklonken mannetje nauwelijks de kans krijgt om even boven water naar adem te happen. Op het verlaten eiland Tiengemeenten ziet Ruben een ”prehistorisch beeld” in de Galloway runderen die zich prima redden in de sneeuw die neervalt. Als Ruben schetst dat hij door een nevengeul vaart in de Millingerwaard of het riet noemt dat bij Kinderdijk weggezogen wordt door de nieuwe stroming, komt RvdR om de hoek kijken, al wordt dat nooit met name genoemd. De film is, naast veel andere bijdragen, mede mogelijk gemaakt door Rijkswaterstaat maar is niet bedoeld als visitekaartje daarvoor. Na de film vertelde Ruben dat de combinatie met andere zaken, zoals bijvoorbeeld veiligheid (in het kader waarvan het grote nationale project RvdR is opgezet), mogelijkheden schept voor natuurontwikkeling die anders niet waren gerealiseerd en die een grote rijkdom opleveren. In de film komen meerdere diersoorten ter sprake, waaronder vissen en vogels, die nieuw of teruggekeerd zijn in de Nederlandse natuur. ”Oude cultuurlandschappen worden soms te veel geconserveerd”, volgens Ruben.
”Oude natuur dien je te valideren maar toekomst zit er in procesnatuur. Je moet door je oogharen heen kijken.” Niettemin geeft de ecoloog aan soms ook met argusogen te kijken naar Stroomlijn en de berekeningen om meer doorstroming te realiseren oftewel hoeveel er volgens dat deelproject van RvdR moet verdwijnen aan hout, riet en struweel. Hij plaatst wel eens ”vraagtekens bij de modelstudies over doorstroming en dergelijke.” Uiteindelijk blijft hij een wetenschapper, afgestudeerd in Wageningen, in wiens hoofd nu plannen rijpen om de IJssel in het middelpunt van een film te plaatsen. Tenslotte vertelt hij na de film, waarin de Nederlandse natuur in hoge kwaliteit wordt getoond, dat hij natuurfixatie afwijst. ”Natuur is een levend iets.” Dat demonstreert zijn aanstaande speelfilm ’Levende Rivier’ volop.
