Historica Iet Erdsieck schrijft boek over 250-jarige vrijmetselaarsloge in Kampen

KAMPEN – De Kamper vrijmetselaarsloge Le Profond Silence viert in 2020 haar 250-jarig jubileum. Daarmee behoort de loge tot de oudste verenigingen van de stad. Van oudsher is het ook een van de geheimzinnigste. Alleen als man kan je na een weg van persoonlijke ontwikkeling worden ingewijd. Dat historica dr. Iet Erdtsieck als vrouw toegang kreeg tot de archieven voor het schrijven van een jubileumboek mag dan ook gerust een unicum worden genoemd.

Helemaal als je bedenkt dat Erdtsieck een voorwaarde stelde aan haar medewerking: “Ik wilde het alleen doen als het boek ook beschikbaar zou komen voor een algemeen geïnteresseerd publiek. Dus niet alleen voor de loge zelf.” En zo geschiedde. Het boek dat volgend jaar verschijnt zal zo’n zeshonderd pagina’s tellen. In de aanloop na de presentatie zal Erdtsieck fragmenten van het boek alvast delen met de lezers van weekblad De Brug.

Bouwstukken

Volgens de historica en schrijfster is een duik in de archieven om meerdere redenen interessant. “Als vrijmetselaar streef je naar persoonlijke ontplooiing en vooral ook om als een goed mens te leven. Wat onder een goed leven wordt verstaan, valt deels ook samen met de tijd waarin je leeft”, aldus Erdtsieck. De diepere drijfveren waar vrijmetselaars blijk van geven in hun zogenoemde bouwstukken (schriftelijke verhandelingen) vormen anders gezegd dus eveneens een mooie inkijk in de geschiedenis. In dit geval met name ook die van de Kamper gemeenschap. Een andere interessant ingrediënt van het boek is dat het archiefmateriaal tevens getuigt van heel persoonlijke ervaringen. “Bijvoorbeeld hoe iemand het heeft ervaren om van leerling, gezel tot meester op te klimmen”, licht Erdtsieck toe. Een derde punt is dat de Kamperse een aantal hardnekkige vooroordelen wegneemt.

De vrijmetselarij bestaat bij de gratie van een stuk mystiek. Het mysterie laat Erdtsieck graag intact. Het heeft er in de loop der eeuwen echter ook voor gezorgd dat buitenstaanders hun fantasie de vrije loop lieten. Een van de hardnekkigste mythes is volgens Erdtsieck dat de vrijmetselarij zou streven naar wereldlijke macht en invloed achter de schermen. Erdtsieck: “De vrijmetselarij in Nederland althans is een op zich staande tak. Die staat los van bijvoorbeeld de Amerikaanse of de Engelse.” Er zijn zeker overeenkomsten en als de situatie er om vraagt zal je elkaar helpen, maar een old boys network waarbij je elkaar de bal toespeelt is het absoluut niet aldus Erdtsieck. Ze heeft geen enkel bewijs gevonden in Kampen of Nederland waaruit blijkt dat vrijmetselaars elkaar structureel bevoordelen. Een enkel voorbeeld waaruit je tot een dergelijke conclusie zou kunnen komen daargelaten.

Wel is het zo dat vrijmetselaars in het negentiende-eeuwse Kampen goed vertegenwoordigd waren in een aantal publieke functies. Waaronder de politiek. Erdtsieck: “Daar werd in die tijd, toen Kampen een tamelijk vrijzinnige stad was, ook totaal niet geheimzinnig over gedaan.” Een van de zaken waar de vrijmetselaars zich sterk voor maakten was onder meer de zorg voor armen. Zo zetten ze zich in voor de Hulpbank voor Minvermogenden waar minder draagkrachtige mensen tegen een lage rente geld konden lenen dat ze binnen een jaar terug betaalden. In de loop der jaren zie je – als Kampen meer confessioneel wordt – het aantal vrijmetselaars afnemen. Daarnaast krijgt Le Profond Silence concurrentie van een andere loge. In de Tweede Wereldoorlog wordt de loge verboden. Vandaag de dag is er een substantiële groep vrijmetselaars in Kampen. Nog altijd kan je alleen toetreden als man. Dit na een inwijding waarbij zelfonderzoek en ontwikkeling centraal staan. Evenals rituelen en symbolen.

Erdtsieck licht dus in De Brug alvast een tipje van de sluier op. Maandelijks schrijft ze een column over een thema uit haar nog te verschijnen boek.