Overlast en slechte zorg aangepakt: gemeente gaat strijd aan met 'Zorgelijke zorgaanbieders'

(Door Nick de Vries)
KAMPEN - Luidruchtige hangjeugd op straat, feestjes tot midden in de nacht, drugs, alcohol, scootertjes af en aan. Op papier zijn het zorginstellingen, die kwetsbare jongeren begeleiden, maar in praktijk lijken het jongerenketen waar onbeperkt gefeest kan worden. De kater is voor de omwonenden. Het is een recent fenomeen dat op talloze plekken in Kampen opduikt. De zorginstellingen cashen PGB's, maar verlenen amper zorg. 'Zorgelijke zorgaanbieders' noemt de wethouder ze en hij gaat er hard tegen op treden.

Het is een probleem dat overal in het land speelt. Website Follow the Money heeft een uitgebreid dossier over dit type zorgaanbieders dat zij 'zorgcowboys' noemt. De site spreekt over gehaaide ondernemers die dikke winsten maken over de rug van de kwetsbaarsten in onze samenleving. PGB's zijn volgens de site een snoepwinkel voor fraudeurs en de zorgcowboys worden rijk op kosten van gemeentes die sowieso al vaak te weinig geld hebben om zorg te kunnen verlenen. De 'zorgcowboys' zijn in het gat gesprongen dat ontstond toen het Rijk al haar zorgtaken afstoot.

Hoe gaan deze zorgaanbieders te werk? Het zijn vaak handige ondernemers die zich profileren als zorgaanbieder, ze kopen pandjes op, bouwen ze om tot appartementen en plaatsen hier kwetsbare, zorgbehoevende jongeren. De jongeren krijgen PGB's van de gemeente om zorg in te kopen. De zorgaanbieder cashen die PGB's, maar verlenen vervolgens veel minder zorg dan zij op papier declareren. Met als gevolg dat kwetsbare jongeren ineens een woning hebben, maar verder aan hun lot over worden overgelaten.

De wethouder merkt op dat van de twintig aanbieders die in Kampen actief zijn, de meesten gewoon goed werk leveren. Van hen is er zelden tot nooit overlast. De klachten worden veroorzaakt door een beperkt aantal zorgverleners, maar over deze zorgverleners maakt hij zich zeker zorgen. In een brief van het college van burgemeester en wethouders aan de raad zegt het college over het probleem: "Veel gemeenten hebben te maken met zorgaanbieders die blijken te frauderen, of waarvan op zijn minst een sterk vermoeden bestaat dat daar sprake van is. Dit kan op verschillende manieren, maar de belangrijkste is dat er meer zorg gedeclareerd wordt dan er geleverd wordt. Ook de kwaliteit van de zorg, en het opleidingsniveau van het personeel kunnen redenen zijn om een zorgaanbieder nader te onderzoeken."

De zorginstellingen plaatsen hun jongeren
soms volledig onaangekondigd midden in een woonwijk.

Overlast voor omwonenden
Het slechte functioneren van de zorginstellingen heeft meerdere ongewenste effecten. Allereerst is er de overlast voor de buurt. Een deel van de jongeren gebruikt hun nieuw verworven woning om groepen vrienden te ontvangen, feestjes te bouwen en zich van niemand wat aan te trekken. Het gebrek aan toezicht is de reden waarom ze aangetrokken worden door de zorginstelling. Er zijn ook jongeren die te goeder trouw zijn, maar bij wie het juist zonder begeleiding om verschillende redenen misgaat. De politie meldt zaken als geluidsoverlast, hangen op straat, alcohol- en drugsgebruik.
De zorginstellingen plaatsen hun jongeren soms volledig onaangekondigd midden in een woonwijk. Met name in het centrum en in wijken daar dichtbij zoals Brunnepe. De redactie van De Brug heeft meerdere klachten binnengekregen van omwonenden die na de verhuizing van hun buren ineens onleefbare overlast hadden, zonder dat zij ooit geïnformeerd waren over de aard van de nieuwe bewoning. Vaak ontdekken zij pas na veelvuldig contact met de politie dat er sprake is van een zorginstelling.
Het college van burgemeester en wethouders reageert verbolgen als zij hiervan hoort. "Het zou van goed fatsoen getuigen als buren zich aan elkaar voorstelden, maar we kunnen de zorginstellingen niet dwingen om zich bekend te maken. Vaak valt dit gewoon onder het bestemmingsplan onder de noemer 'wonen' en daar kunnen wij geen eisen aan stellen."

Kwetsbare jongeren krijgen de zorg niet die ze nodig hebben

Kwetsbare jongeren geen zorg
Het tweede pregnante ongewenste effect van de handelswijze van de zorgcowboys is dat kwetsbare jongeren de zorg niet krijgen die ze wel nodig hebben. De PGB's kunnen om talrijke redenen verstrekt worden, maar dikwijls hebben de jongeren problemen die ze zelf niet op kunnen lossen bijvoorbeeld door een moeilijk verleden, een stoornis of aandoening. De PGB's zijn bedoeld om deze jongeren te helpen hun leven op orde te krijgen. Vaak zijn het juist jongeren die je niet zomaar zonder toezicht in een woning moet zetten. Maar dat gebeurt nu wel, en de PGB's verdwijnen als verkapte huur in de zakken van de zorgverleners. Via WMO-consulenten en de politie heeft de gemeente ook al meerdere malen klachten van clienten zelf gekregen, die aangaven dat zij vonden dat ze te weinig ondersteuning kregen.

Aanzuigende werking
Het derde negatieve gevolg is dat de zorginstellingen een aanzuigende werking hebben. Er zijn steden die al restrictief optreden tegen deze zorgaanbieders. Als zij daar moeten vertrekken gaan zij naar gemeentes die nog geen vestigingsbeleid kennen. Hetzelfde geldt voor de jongeren die soms van gemeente naar gemeente gaan. De wethouder stelt dat dit waterbedeffect -hier duwen en daar popt het omhoog - ervoor zorgt dat Kampen nu te maken heeft met een zorgimmigratie. Het staat iedereen vrij om in Kampen te gaan wonen en vervolgens een PGB aan te vragen. Hierdoor stijgen de zorgkosten voor de gemeente Kampen substantieel, terwijl het niet om oorspronkelijk eigen inwoners gaat.

Wat te doen?
Het gaat volgens het college om een complex probleem met meerdere verschijningsvormen, waardoor het moeilijk is om op te treden. Het staat zorginstellingen vrij om panden op te kopen en hier meerderjarige jongeren te vestigen. Daar is wettelijk niet makkelijk tegen op te treden. De wethouder ziet wél een mogelijkheid om eisen te stellen aan de verlening van de PGB's aan de jongeren. Jongeren moeten inzichtelijk maken bij wie zij zorg inkopen. De gemeente maakt vervolgens een lijst van zorgaanbieders die goedgekeurd worden en welke niet. Zo kan de gemeente de geldstroom naar de malafide/onkundige zorgaanbieders afknijpen. Met de zorgaanbieders die worden goedgekeurd maakt de gemeente vervolgens eisen over de te leveren zorg.
Ten tweede wil het college nagaan of er toch een manier is om het aantal nieuwe zorglocaties te beperken en om te voorkomen dat de instellingen zich concentreren in bepaalde gebieden, zoals de binnenstad en Brunnepe.
Het zijn enkele van de ideeen die de wethouder nu al heeft, maar om een precieze aanpak op poten te zetten, wordt nu de eerst een Taskforce Zorgelijke Zorgaanbieders geformeerd uit vertegenwoordigers van diverse gemeentelijke afdelingen en van ketenpartners zoals politie, GGD en Zorgverzekeraars. Samen proberen zij een goed en overzichtelijk beeld te krijgen van de problematiek. Zij gaat per aanbieder kijken op welke punten een strikte en stevige aanpak gewenst is. Het college verwacht dat zij na de zomer de eerste concrete stappen kan gaan zetten.

Lees meer over de landelijke misstanden bij zorginstellingen op www.ftm.nl/dossier/zorgcowboys.
Lees hier de brief van het college aan de gemeenteraad.