Verhalen uit Groot-IJsselmuiden: Er valt wel een boek over te schrijven
· leestijd 3 minuten Cultuur(door Robert van den Belt)
IJSSELMUIDEN - Wanneer je steeds dieper in de geschiedenis van de kernen rondom Kampen graaft, kom je verschillende interessante verhalen tegen. Meer dan je op het eerste gezicht misschien zult denken. Oude gebouwen zijn er niet altijd meer, maar onder de grond is nog genoeg te vinden.
Boven de grond zijn er nog genoeg mensen die de verhalen doorvertellen. Dat brengt mij vanavond in Zalk bij bakker en dorpskenner Klaas-Jan van Gelder. Hij zal ons meer vertellen over de verborgen plekken van Zalk. Met als onderwerp Kasteel Buckhorst en wat de gemeenschappelijke deler is met de Sint-Nicolaas kerk.
Bij binnenkomst val ik meteen in het thema waarvoor ik Klaas-Jan een aantal weken eerder had opgebeld. Bij de trap hangt een tekening van kasteel Buckhorst. De keukentafel ligt vol met boeken en foto’s. Voordat de koffie er is neemt Klaas-Jan ons mee in zijn enthousiasme over de geschiedenis van kasteel Buckhorst en de Sint-Nicolaas kerk.
We gaan naar het jaar 807. De periode van de Engelse missionarissen die het noorden van Nederland in de christelijke greep willen krijgen. De welbekende Willibrord stuurt na Bonifatius, die vermoord werd bij Dokkum, een andere missionaris naar de noordelijke Nederlanden. Genaamd Liudger. In 807, twee jaar voor zijn dood, overnacht hij in Buckhorst. “We weten dat omdat er in het Rijksarchief in Utrecht een brief bewaard is gebleven waarop staat dat deze Liudger bezittingen in dit gebied mocht hebben. Als het ware een vrijbrief voor het transporteren van goederen.”
Latere berichtgeving over Buckhorst neemt ons mee naar het begin van dertiende eeuw. We hebben het dan over de tijd van de Bisschop van Utrecht, de Heren van Kuinre, ambt Vollenhove, maar ook de heren van Buckhorst. Waarom ligt kasteel Buckhorst in de buurt van Zalk? “Eigenlijk is dat makkelijk te verklaren. Zalk ligt hier op een grens. De grens van de provincie Overijssel en Gelderland. Overijssel heette in die tijd Oversticht en stond onder bevel van de bisschop van Utrecht. Je moet dan denken aan het uitgeven van de eerste stadsrechten voor Kampen en Wilsum, maar ook het droogmaken van de eerste Nederlandse polder. De Mastenbroekerpolder wel te verstaan.”
In het gebied rondom Zalk hadden de heren van Gelre het zeggenschap een beetje overgenomen van de bisschop van Utrecht. Dat wilde hij eigenlijk niet. Dat zorgde voor een opmars richting de omgeving van Zalk. Kasteel Voorst in Westenholte (nu een speeltuin annex industrieterrein), kasteel Puttenstein en daarbij ook kasteel Buckhorst werden verwoest. “Daarbij is met alle waarschijnlijkheid wel te stellen dat daarbij ook de kerk van Zalk verwoest is. De pijlers die we onder de grond hebben gevonden stammen ook uit die tijd.” Dit alles gebeurde onder het gezag van bisschop Otto van Lippe.
Het bakje koffie raakt op en we willen onze weg vervolgen naar de kerk van Zalk. Eerst vertelt Klaas-Jan mij nog een anekdote over archiefonderzoek. Een hobby van hem. “Mijn opa heette A. van Gelder. Wat staat voor Anthony van Gelder. Wanneer er een kind gedoopt werd kwam er in het kerkboek te staan Jan van .A van Gelder en N. van de Brink. Nadat mijn grootouders drie kinderen hadden gekregen veranderde er ineens iets in het kerkboek. De laatste twee kinderen staan erin als volgt: Anthony en Teuntje van T. van Gelder en N. van de Brink.” Als schrijver geef ik het graag mee als tip, wanneer u zelf eens onderzoek doet naar uw familie. “Het zal je verbazen, maar het lijkt dat mijn oma hertrouwd is, maar dat is niet het geval. Mijn opa werd in de volksmond Toon genoemd. Met als resultaat in het kerkboek: T. van Gelder.”
We vervolgen onze weg naar de kerk en Klaas-Jan legt mij uit hoe de oude kern van Zalk eruit heeft gezien. “Dat was voornamelijk De Hogebrink, Brinkweg, het kerkplein en de Broeksteeg. Wat daarbij ook heel duidelijk laat zien dat Zalk een Esdorp is.” We lopen in de schemer naar het enige graf rondom de kerk.
Daarop staat:
Hier rust Berend Hendrik Baron Bentinck tot Buckhorst. Geb. 16 nov 1753 - OVERL 24 sept 1830. Met als titel: Heer van Zalk en Veecaten commandeur M.W.O. luitenant- Generaal Gouverneur van Overijssel.
Hoe kwamen zij aan deze titel? De volgende keer vertellen we u er meer over.
Begin 2023 vindt er een excursie plaats naar de kerk en het landgoed, houdt De Brug in de gaten voor datum en tijden!
***
Dit is een editie van Verhalen uit Groot-IJsselmuiden, een samenwerking tussen BrugMedia en het Beste van Kampen. Heeft u een mooi verhaal te vertellen? Stuur een mail naar hetbestevankampen@sambiq.nl
