Verhalen uit Groot IJsselmuiden: Old & Nei in Iesselmuun
· leestijd 3 minuten Algemeen(door Robert van den Belt)
T’is weer zover. Ik kom d’r an. Ik kom noar huus. Om te lachen en te drinken en te proaten met mekoar. Met Kerst en Old & Nei is’t feest bij ons thuus. En daornao bin’t weer kloar. Veur een prachtig mooi nei joar! (Aosem). De tekst hierboven beschreven, geeft een mooi beeld van hoe velen Kerst en Oud & Nieuw ervaren. Helemaal het gevoel van een kerstdiner, oliebollen en melkbusschieten. Maar ook het omzien naar elkaar, er voor elkaar zijn en je lichtje voor een ander laten branden.
1 december 2021
Normaal gesproken ben ik gewend om bij de mensen thuis te komen waarmee ik een interview houd. Vandaag is dat anders. Vandaag zit ik aan mijn bureau en kijk ik naar mijn computerscherm. Met op het beeld Johan Ekkel. Bekend als politiechef van de regio: Kampen, Zwartewaterland, Steenwijkerland en Staphorst. Johan is geen onbekende in onze regio. Wanneer ik zijn naam intoets op Google vind ik verschillende artikelen uit ‘De Brug’. Vandaag gaan we wat dieper in over de geschiedenis van Oud & Nieuw in IJsselmuiden. Als politiechef en liefhebber van de geschiedenis rondom de jaarwisseling is dat voor Johan geen enkel probleem. Op dit moment schrijft hij hier samen met zijn neef Jonn van Zuthem (historicus) een boek over. “Het boek zal zich voornamelijk toespitsen op Kampen, maar IJsselmuiden zal hierin ook zeker een rol spelen”, vertelt Johan.
Tradities:
Het melkbusschieten is ongeveer een eeuw geleden begonnen in Kampen. IJsselmuiden volgt hierin. Voor die tijd werd er al vanaf de middeleeuwen het zogenoemde nieuwjaarschieten gehouden. Mensen gingen dan om twaalf uur de straat op en schoten in de lucht met pistolen en geweren. Vaak gebeurden hier ongelukken bij, tot de dood aan toe. In de loop van de vorige eeuw zie je dat dit nieuwjaarschieten verboden wordt en dat het melkbusschieten daarvoor in de plaats komt. Dit zie je aanvankelijk vooral terug op het platteland. Johan weet mij te vertellen dat dit eigenlijk wel doorloopt vanaf het noorden van Nederland tot aan Noord-Brabant. In de jaren die volgen ontstaan er in de jaren 70 in Kampen verschillende rellen rondom het melkbusschieten. Hierbij moet de ME geregeld ingrijpen en haalt Kampen vaak het nieuws. Johan zegt: “Vaak was het zo dat je op nieuwjaarsdag eerst Den Haag voorbij zag komen op nieuwjaarsdag en Kampen volgde.” IJsselmuiden gaat hier wel wat in mee, maar het gaat nooit zo ver als in Kampen. Oorzaken van de rellen en het ingrijpen van de ME zijn: gevaarlijk schieten, alcohol, blokkeren van straten en het provoceren van de politie. Het schuttersgebied van IJsselmuiden was geconcentreerd op de Dorpsweg, oude rotonde Burgemeester van Engelenweg en Markeresplein. Uiteraard werd er ook elders in het dorp met melkbussen geschoten.
Het melkbusschieten is voor IJsselmuiden niet de enige traditie. Zo kent IJsselmuiden door de jaren heen rondom de jaarwisseling verschillende tradities. Op het platteland was het de gewoonte om op oudjaarsavond rond twaalf uur bij de mensen karren en spullen weg te halen, het zogenoemde slepen. Hele straten en erven werden dan geblokkeerd. “Eigenlijk werd alles meegenomen wat niet spijkervast stond”, vertelt Johan. In Kampen stopt deze traditie al rond de jaren 30. In IJsselmuiden en de dorpen gaat dit ongeveer 50 jaar langer door.
De baldadigheid gaat over in vernieling en brandstichtingen waardoor de traditie uitdooft. Een andere traditie die Johan benoemd en die tot in de jaren 60 vooral voorkwam in Katholieke kringen, is het alcohol drinken bij jong getrouwden. De mensen gingen dan op oudejaarsavond langs bij jong getrouwden en nuttigden vele borrels. Deze traditie leefde vooral onder de jeugd.
Wat later veel voorkwam was het racen met auto’s op het Markeresplein. Een autorally die je vaak in de weilanden ziet, maar dan op een winkelplein. Na afloop werden de auto’s in brand gestoken. De foto laat zien hoe dicht de mensen er bovenop stonden. Maar laten we ook de schuurfeesten en de Manege niet vergeten. Waar altijd goed gefeest werd.
Heden:
De inzet van de gemeente en de politie is gericht op het centraliseren van plekken waar met carbid mag worden geschoten. Veiligheid en beperking van overlast staan hierbij voorop. “Door goede afspraken en aangewezen plekken wordt het beleid vorm gegeven”, geeft Johan aan. “Het melkbusschieten valt niet onder de vuurwerkwetgeving. Zolang het op een goede en veilige manier gebeurt, kan het lokaal worden geregeld. De schutters hebben het zelf in de hand. Wordt het te gek, dan loop je het risico dat er landelijk wordt ingegrepen zoals nu bijvoorbeeld met vuurwerk”. Ik bedank Johan voor het interview en vraag hem nog wanneer hij denkt dat zijn boek af is. “We gaan voor 2022!”
Omdat deze rubriek zo graag gelezen wordt, en er nog zoveel verhalen te vertellen zijn, gaan De Brug en het Beste van Kampen in 2022 verder met het vertellen van verhalen uit Groot IJsselmuiden. Heb je zelf een verhaal te vertellen, of zou je mensen willen interviewen om hun verhaal op te schrijven? Stuur een mail naar hetbestevankampen@sambiq.nl.
