Inwoners van Overijssel denken mee over landbouw

REGIO - “Ik lees regelmatig over de uitdagingen waar boeren mee te maken hebben, maar ik heb er nog nooit eentje gesproken. Toch heb ik wel een mening als consument.” Een raadpleging van Natuur en Milieu Overijssel (NMO) onder 13.000 inwoners van Overijssel leert dat veel mensen zo denken. De afstand tussen boer en burger blijkt vrij groot, maar eten doen we allemaal en bijna iedereen begrijpt dus wel dat we ook zelf iets aan de landbouw zouden moeten doen. Al was het maar omdat we een mooi landschap willen, met kruidenrijke weiden, weidegang voor koeien en bloemrijke akkerranden als bijenlinten. 

Men toont begrip voor de situatie waarin veel boeren zich bevinden. “Onze boeren hebben het niet makkelijk,” merkt iemand op. “Met een kleine moestuin weet ik hoe moeilijk het is iets te verbouwen in deze klimaatsverandering.” En veel mensen geven toe dat ze ook wel weten wat ze zelf kunnen doen. 

Toch spelen burgers binnen het publiek discours (en het politieke krachtenveld) rond de transitie van de landbouw tot op heden nauwelijks een rol van betekenis. Het is ook vrij onduidelijk hoe deze burgers kunnen worden aangesproken en betrokken. Dat is volgens NMO een gemis, want de stille meerderheid van burgers erkent dat er problemen zijn en wil graag in goede sfeer tot oplossingen en tot transitie komen. Ze hebben zelf ook ideeën over wat ze zelf kunnen doen.

Eerlijke prijzen
Wetenschappers van de Universiteit van Augsburg hebben onlangs uitgerekend hoe duur ons eten zou zijn als de effecten van stikstof, klimaatgassen, energie en veranderingen in landgebruik in de verkoopprijs zou worden meegenomen. Bij acht onderzochte voedingsmiddelen (appel, banaan, aardappel, tomaat, mozzarella, Goudse kaas, melk en gemengd gehakt) zou de prijs per kilo gemiddeld met zo’n 62 procent moeten stijgen. Dat is slecht nieuws voor mensen die nu al moeilijk kunnen rond kunnen komen. En toch komen we er volgens ingewijden op termijn niet onderuit.

Voedselverspilling tegengaan
Gelukkig is het tegengaan van voedselverspilling een veelgenoemde actie, waarmee de pijn van prijsstijging weer iets verzacht kan worden. Nederlandse huishoudens verspilden vorig jaar gemiddeld 34,3 kilo eten per persoon per jaar aan vast voedsel (inclusief dikke vloeistoffen en zuivel). “Als je bedenkt dat iedere aardappel die verspild wordt, eerst met veel inspanning en druk op het milieu geproduceerd is, wordt duidelijk hoeveel winst hier te behalen is”, NMO.

Duurzaam inkopen
Als iedereen meer duurzaam geproduceerd voedsel zou kopen, komt de transitie van de landbouw snel dichtbij. De klant is koning, wordt gezegd. Veel mensen beseffen goed dat deze ‘macht’ van de consumenten een deel van de oplossing kan zijn. Ze zijn van goede wil, en zien in dat de landbouw moet verduurzamen, al is de afstand tussen droom en daad nog erg groot. Daarin speelt mee dat Nederlanders relatief weinig geld voor voedsel over hebben. Zij geven hun geld liever uit aan kleren, auto’s en vakanties. 

Natuur en Milieu Overijssel
NMO ziet dat we op diverse onderdelen op het goede spoor zitten met lopende projecten als ‘Land van Waarde’, ‘Jong Leren Eten’, ‘LivingLab Natuurinclusieve landbouw Overijssel’ en ‘Valuta voor Veen’. Aanvullend zal NMO, in respons op alle reacties, zich sterker maken voor betrokkenheid van burgers bij de voedselvoorziening, zowel in woord (binnen het debat), als daad (rond concrete initiatieven), en in samenspraak met boeren.