Column Burgemeester Bort Koelewijn: Boze burgers

Atlas van de locale democratie
Vorige week ontving ik een kleurig boekwerk. ‘Imaginaire atlas van de lokale democratie’ heet het. Wellicht vanuit het idee dat ook gemeentebestuurders zo rond kerst en voor een nieuw jaar wat tijd zullen vinden voor reflectie. Zij bestaat uit 28 kaarten waarop beelden worden getoond van de lokale gemeenschap en zijn bestuur. Dat krijgt in deze atlas vorm via denkbeeldige plaatsnamen, rivieren, spoorlijnen en landschappen. Landschappen met bergen zoals waarden, rechtsstaat, technocratie, transparantie. En ook rivieren zoals ‘Stroperige stroom’, ‘Stroom van orde’ en ‘Keuzevrijheid’. Het verbaast niet dat ook het ‘polderen’ daarin is opgenomen. Stijlen van besturen komen aan bod. En ook karaktertrekken van de samenleving. Van de welwillende en tevreden samenleving via de gefrustreerde samenleving naar de boze samenleving. Bedoeling is dat wij als bestuurders een nieuwe manier aangereikt krijgen om verbindingen te leggen en verbanden te zien. De vorm doet mij denken aan de platen die ik vroeger nog wel eens bij mensen thuis zag over de brede en de smalle weg, waar mensen zichzelf de vraag konden stellen op welke weg zij zich bevonden en of zij daarbij een goede keuze hadden gemaakt.

Tevreden
De atlas vertelt ons over de tevreden samenleving dat de ruim 17 miljoen inwoners hun leven een rapportcijfer van gemiddeld 7,8 geven. Ze ervaren regie over hun leven, zijn gezond en leven langer dan vroegere generaties. Ze werken (96%), zijn tevreden met hun inkomen (80%), voelen zich veilig en zorgen voor andere mensen (5 miljoen mantelzorgers). Zij hebben wel breder gedeelde zorgen, bijvoorbeeld de manier waarop wij met elkaar omgaan, over immigratie en over de gevolgen van klimaatverandering. De cijfers uit onderzoeken onder inwoners van de gemeente Kampen komen hiermee goed overeen. Ik schat in dat dit wel cijfers zijn van voor de coronacrisis.

Boos
Op een deel van de kaart zien wij de Bergen van Onbehagen. Inwoners in een wereld van globalisering die lijden aan verlies aan identiteit en ideologie. Door inkomensongelijkheid en kwetsbaarheid voelen zij zich verweesd en in de steek gelaten. Voor hun informatie richten zij zich sterk op sociale media in plaats van de gevestigde media. Zij lopen daardoor een groter risico voor nepnieuws. Een klein deel van de samenleving is niet tevreden en soms ronduit boos. Daar kunnen ze goede redenen voor hebben. Als ik bijvoorbeeld zie hoe inwoners getroffen zijn door de toeslagenaffaire dan kan ik heel goed begrijpen dat zij het vertrouwen in de overheid verliezen. Soms worden mensen niet rechtvaardig behandeld of voelen zij dit zo. Sommige mensen trekken op veel terreinen aan het kortste eind omdat ze geen baan hebben, weinig opleiding, weinig inkomen of ziek zijn. Voor bestuurders is het van belang om goed te kijken wat er leeft in een boze samenleving. Verbinding met hen is van groot belang om hun situatie en hun kansen te verbeteren. Pas dan zullen zij bereid zijn om de regio van de boosheid te verlaten.

Kwetsbaar
Onzekerheid maakt kwetsbaar. Bij de lange duur van de coronacrisis en opnieuw een Lock down neemt die kwetsbaarheid toe en het vertrouwen af. Volgens de Atlas nemen mensen dan hun toevlucht tot nepnieuws, complotdenken en politiek cynisme. Uit onderzoek blijkt dat 75% van de Nederlandse bevolking achter de strenge maatregelen staat die het kabinet heeft genomen om verspreiding van het Covid-19 virus tegen te gaan. Maar een deel dus niet. Mij valt op vooral via sociale media op dat bij elke informatie over besmettingen tegenreacties worden afgegeven. Vergelijkingen met griep in voorgaande jaren, op voorhand twijfels over het vaccin. Ik vraag mij af wat wij daartegenover kunnen stellen om het vertrouwen te winnen. In elk geval goede voorlichting. We hebben inderdaad jaren gehad waarin ook de griep heftig om zich heen greep en slachtoffers maakte. Maar nooit in die mate dat de ziekenhuizen overbelast raakten. Met gevolgen ook voor niet coronapatienten omdat hun behandeling moet worden uitgesteld. Ik begrijp van de ggd dat we nu te maken hebben met ongeveer 1 miljoen uitgestelde behandelingen, met ook gevolgen voor de levensverwachting van mensen. Toch echt anders dan bij griep.

Vaccineren
In maart richtten wij vrijwel zonder uitzondering onze hoop op een coronavaccin. Nu het er komt worden kritische vragen gesteld over de betrouwbaarheid. Over de jaarlijkse griepinjectie, waarbij het vaccin ook elk jaar wordt aangepast, maken we ons die zorgen niet. Zelf heb ik in het Regionaal Beleidsteam enige weken terug al gevraagd om een gedegen voorlichting over de kwaliteit van het coronavaccin. Daarover kunnen wij ondertussen meer lezen op Rijksoverheid.nl Daar lezen we dat elk vaccin dat straks is goedgekeurd op tienduizenden mensen getest is. Zo weten deskundigen dat het vaccin veilig is en ons goed beschermt tegen het virus. Als we ons laten vaccineren kan corona niet zomaar om zich heen grijpen en krijgen we stapje voor stapje onze vrijheid terug. Vaccinatie beschermt niet alleen onszelf, maar ook familie, vrienden en kwetsbare mensen om ons heen. Over de werkzaamheid en de bescherming zal meer informatie beschikbaar komen, nadat het Europese Medicijnagentschap (EMA) goedkeuring heeft gegeven.

Ik hoop van harte dat de informatie bij velen vertrouwen wekt om zich te laten vaccineren. Als u aan de beurt bent ontvangt u daarvan bericht. Bedoeling is dat op termijn zoveel mogelijk dichtbij vaccinatie mogelijk is. In eerste aanleg wordt dat beperkt omdat het coronavirus bij -80 graden in speciale vriezers moet worden bewaard. Als meer mensen zich laten vaccineren komt er ruimte voor minder beperkingen. Ik ben benieuwd hoe we dat straks gaan bepalen.

Het jaar 2020 had een jaar van 75 jaar bevrijding moeten worden. We beseften een jaar geleden nog niet dat we met allerlei vrijheidsbeperkingen -van andere aard- zouden worden geconfronteerd. Ik wens u een beter 2021!

Winkelstraat
Dit weekend hoorden we van boze ondernemers dat zij verontwaardigd waren dat zij boetes hadden gekregen omdat zij buiten de toegestane tijden hun auto op de Oudestraat hadden geparkeerd. De Boa’s deden gewoon hun werk. Maar de tijd is een bijzondere nu de winkels voor publiek gesloten zijn, er weinig winkelend publiek op straat aanwezig is en alleen bezorgd mag worden. Daarom hebben we als b. en w. besloten zolang deze bijzondere tijd duurt afwijkende maatregelen te treffen zodat de winkeliers ruimte krijgen om thuis te bezorgen.

Bort Koelewijn