Kampenaren van: De Bovenkerk

Stadsgidsen Gerrit Eijlander en Harry van Dijk vertellen bezoekers van Kampen de bonte verhalen van onze stad. Veel Kampenaren kennen echter deze geschiedenissen nog zelf, dus tijd om ze op te halen. In deze rubriek laten zij de geschiedenis spreken en vragen daarom uw medewerking. Wilt u uw verhaal kwijt over bv. de sigarenindustrie, de visserij, de oorlog of andere zaken? Mail uw idee dan naar dekampenarenvan@gmail.com, bel 06-12128847 of bezoek ons op Facebook ‘de Kampenaren van…’

Kloostermoppen, bakstenen en metselverbanden

Als we het interview met koster en gids Klaas Knijnenberg beginnen, komen deze spontaan ter sprake. In de bijzondere Torenkamer spat de geschiedenis, met deze getuigen van de vele werkzaamheden aan de 800-jarige kerk, van de muren. Materialen en maten uit verschillende, lang vervlogen eeuwen. Vaak door handen gegaan van metselaars die de Sint Nicolaaskerk, niet tijdens hun leven afgebouwd hebben kunnen zien. Aan de buitenkant zijn de bouw- en herstelfases het best aan de toren te herkennen. Bijvoorbeeld aan de steen-verkleuringen, van de verwijderde zijbeuken. Want doordat de toren een gevaarlijke 3 meter was gaan overhellen en weer recht gezet moest worden, werden deze op last van bouwmeester Jan de Jonge in 1685 verwijderd.

Klaas en de Kerk: een ‘korte’ vertelling.

Als hij na zijn verloving, na 8 maanden werk als projectleider in de Verenigde Arabische Emiraten in Kampen terugkomt, trouwt hij in de Bovenkerk. Dat is dan zijn eerste bewuste contact met het gebouw. Natuurlijk was hij er wel eens vaker geweest, bijvoorbeeld met een kerstnachtdienst. Maar omdat zijn partner er kerkt besluit hij mee te gaan. Als hij in de jaren ’90 als diaken wordt aangesteld wordt zijn interesse en passie voor de rijke geschiedenis van dit bijzondere kerkgebouw gewekt.
En dan komen bij hem al snel al de geschiedenisfeiten eruit, de wist-je-datjes en bijzondere- en wetenswaardigheden. Zoals dat de Sint Nicolaaskerk van oorsprong vernoemd is naar de beschermheilige van de zeevarenden en handel, gebouwd als statussymbool door de ’steenrijke’ middeleeuwse Campenaeren. En dat er naast het kerkbezoek er veel dagelijkse toepassingen waren: bv. het houden van missen, begraven, trouwen en handelsbesprekingen, hadden de gilden er hun altaren en zongen de leerlingen van de Latijnse school tijdens de diensten.
Omdat de deuren altijd openstonden had het gebouw hierdoor ook een grote maatschappelijke functie als plek van samenkomst. Toen in 1580 na de beeldenstorm, de kerk in handen kwam van de protestanten, was dit productieve en intensieve gebruik voorbij. Alleen voor de zondagse preek, trouwerij of begrafenisdienst was de kerk open. En zo heeft dit eigenlijk tot de dag van vandaag geduurd.

Kampen en de gevolgen van een ‘uitgegumde’ Kerk.

Klaas woont al zijn hele leven in Kampen en vindt zichzelf een echte Kampenaar. Geboren op zuid, daarna verhuisd naar Brunnepe en ‘Korea’ (Hanzewijk) en nu in de binnenstad. Heeft de Bovenkerk van alle kanten van de stad zien staan en oppert plotseling de stelling…: ‘Stel je eens voor dat je de Bovenkerk met een gummetje uitveegt. Wat blijft er dan eigenlijk nog over van het beeld van onze binnenstad?’  En vervolgt met …‘Dat betekent dus dat je die moet koesteren en beschermen. Deze parel verdient de uiterste zorg van de Gemeente en daar ontbreekt het aan.  Ga je er slecht mee om dan verdien je zo’n stad niet. Deze kerk is in de Hanzetijd gebouwd en één van de laatste monumenten hiervan. Eens betaald door rijke en betrokken, trotse Kampenaren en zonder slavernijgeld!….’ En dan: ‘In het verleden is door het beleid van burgemeester Van Tuinen een opgaande lijn ingezet. Samen met Stichting Stadsherstel hebben ze geprobeerd de zaak op te knappen. Na de negentiger jaren is dit verloederd. De gemeente had daar een stokje voor moeten steken…..En nu de kerk al jaren niet meer voor diensten gebruikt wordt en de Protestantse Gemeente Kampen, er gezien de kosten vanaf wil, wordt er gezocht naar manieren om dit gebouw anders rendabel te maken. Werkgroepen en gemeente zijn hier al een tiental jaren mee bezig. 

Overigens zonder enig resultaat.’

Klaas vertelt dat er nu een externe groep bezig is met serieus onderzoek en een constructief plan om het kerkgebouw weer rendabel te maken. Door de samenstelling en diversiteit van de teamleden heeft hij heeft er hoge verwachtingen van. Begin 2021 weten we meer.

Laatste vraag, Klaas: … waarom moeten de Kampenaren de Bovenkerk bezoeken?

‘De Bovenkerk was de spil in de ontwikkeling van onze stad. Het is dé exponent van de beroemde Kamper Hanzetijd. En wil je dit verleden en de cultuur van Kampen leren kennen, dan moet je er een keer geweest zijn….’
Op verzoek kan Klaas Knijnenberg je rondleiden. Opgeven hiervoor kan op www.debovenkerk.nl of via Tourist Information Kampen.