Huys der Kunsten viert 20-jarige verjaardag

Door Alex de Jong @ Attest Communicatie

KAMPEN - Achter de voordeur van nummer 20, het historische pand aan de Voorstraat in Kampen, schuilt een parel. Een parel die, als het aan de gemeente had gelegen, ruim dertig jaar geleden aan de sloopkogel moest worden geofferd. Kunstenares Elsje van Heck wist het ‘eerste steenen langhuys van Kampen’ te redden en maakte er tien jaar later een museum van. 

‘Zoveel mooier dan de zielloze appartementen die hier hadden moeten komen’, zo stelt ze. Door de jaren heen exposeerden er honderden kunstenaars uit Kampen en verre omstreken. Tijdens het verjaardagsfeestje presenteert ze het boek ‘nummer twintig’, over twee decennia Museum Huys der Kunsten. Vrienden ontvangen het boek gratis. Vandaag de dag is het Museum Huys der Kunsten vooral een plek waar de Hanzetijd herleeft en waar inmiddels een heus biermuseum, met echte Kamper biertjes, om de goede smaak van de bezoeker strijdt. ‘Want de Kampenaar heeft nu eenmaal niet zoveel met kunst’, klinkt het. Het Museum Huys der Kunsten bestaat eind deze maand op de kop af twintig jaar. ‘Daar ben ik bijzonder trots op’, klinkt het.

Boek ‘Nummer twintig’
November 2001 begon ze het avontuur. ‘Ineens was ons grote pand helemaal af. Dan bekruipt je de angst: hoe gaan we dit op een leuke wijze openen?’ Ze besloot een ‘kleintje’ in het magazine van het Provinciaal Kunstenaarscentrum te plaatsen. ‘Kunst en cultuur Overijssel heette het, geloof ik.’ Het kleintje luidde: ‘Blind date voor kunstenaars. Niet onknappe stichting, in bezit van eigen pand, zoekt kunstenaar om de wanden mee te vullen. Wij herkennen jou aan je artistieke uiterlijk en het kunstwerk onder je arm.’ Ze voegde er een tijdstip, datum en adres aan toe en dat was dat. Afwachten, maar. Elise/Elsje, lachend: ‘We stonden op straat en dachten er komt geen hond, maar er kwamen hele goede kunstenaars uit de gehele provincie. Kunstenaars met loden objecten, met keramiek, met doeken; van alles.’ Heel eerlijk: ze had het niet verwacht. Verre van. ‘Eerder stond ik met de fotograaf op straat en zei ‘als er iemand komt, moet je wel snel een foto maken, hoor.’ Ze wilde die ene gast, die de oproep had gelezen, niet missen. ‘We waren even koffie gaan drinken en toen kwam er iemand. En nog één en nog één. Ze bleven maar komen.’ Uiteindelijk gaven maar liefst 57 kunstenaars, waarvan een stuk of tien uit Kampen, gehoor aan de ‘blind date’. ‘Het was een bijzonder mooie start; een prachtige voedingsbodem voor diverse interessante tentoonstellingen.’ In het boek ‘Nummer twintig’ vind je een bloemlezing van de meest in het oog springende tentoonstellingen. Het boek wordt zondag 28 november, tijdens het jubileumfeest, aangeboden aan kunstrecensent Wim van der Beek.

Roadkill en Alzheimer
Wie de tijd neemt om naar Elise van Heck te luisteren, merkt al snel dat hier een bevlogen persoon spreekt. Een idealist ook, die ruim dertig jaar geleden, ‘op de barricade’ klom om de smederij en het huidige Museum Huys der Kunsten te redden van ‘onooglijke plannen voor een appartementencomplex’. Toen oogstte ze slechts gefronste wenkbrauwen. Inmiddels heeft ze volgens menigeen het gelijk aan haar zijde. ‘Steeds meer mensen zien in dat die ‘gekke kunstenaars’ van toen, die gewoon een eigen plek zochten, helemaal zo gek nog niet waren.’ Nu bovendien steeds meer over de geschiedenis van dit pand en zijn bewoners boven water komt, wordt haar enthousiasme er alleen maar meer door aangewakkerd. ‘We hebben het over de oudste nog in bedrijf zijnde smederij en de oudste patriciërswoning van onze stad’, vertelt ze. ‘Hier, in ons museum, bevond zich het Hart van de Handel. In dit ‘eerste steenen langhuys’ van Kampen woonde Henrick Aeltsz, handelaar én burgemeester van onze stad van 1440 tot 1480.’ Stadsarcheoloog Alexander Jager heeft enkele van zijn belangrijke historische opgravingen in vitrines in Museum Huys der Kunsten uitgestald. ‘Hij deed hier destijds zijn eerste archeologische opgravingen. Scherven, pijpenkoppen en serviesgoed; hij heeft het hier allemaal gevonden. Maar er zijn hier ook zaden van hop gevonden, dus Henrick was, naast burgemeester en handelaar, misschien ook nog wel bierbrouwer’, vertelt Elise, die het vandaag vooral over de kunst wil hebben. ‘Moderne kunst in zo’n oud gebouw als het onze, dat heeft sfeer. Charme. Een mooi verhaal. Hier ademen de muren geschiedenis.’ Aan de muur hingen foto’s van ‘roadkill’ van Obbe J. Deelstra, portretten en vogels van Siegfried Woldhek, maar ook ‘Hait, portret van een hemd’ van Hendrik Elings. Equilibrium is de titel van de laatste tentoonstelling in het Huys der Kunsten. Hiermee brengt Elise van der Linden het wankele evenwicht in beeld tussen wat mensen willen en wat andere natuurkrachten doen. Elise van Heck zag met lede ogen toe hoe alles maart 2020 naar buiten werd gedragen. Bijna twintig jaar lang hadden de oude muren van het Huys honderden kunstproducties gedragen. Nu kwam dat alles zomaar, van het ene op het andere moment, door de coronapandemie, tot stilstand.

Toekomstmuziek
Wat begon als een idee van zeven kunstenaars die een eigen pand wilden, een plek waar ze hun eigen kunst konden laten zien en verkopen, is vandaag de dag zoveel meer geworden. ‘Ja, we zijn het kunstenaarsidee wel een beetje ontgroeid’, klinkt het eufemistisch. ‘En dan te bedenken dat het allemaal begon met de aankoop van een smederij voor Beatrijs Asselbergs…’ Ook noemt ze de kunstenaarsstichting Werk in Uitvoering, die jarenlang een grote inbreng heeft gehad. Om nog maar te zwijgen van de tientallen vrijwilligers, die zich vol enthousiasme voor het Huys hebben ingezet. Desondanks speelt Elise van Heck, als initiatiefneemster, als spin in het web en als directeur van het Huys der Kunsten zelf ook een grote rol in wat er aan de Voorstraat nummer twintig gebeurt. ‘En onze ‘vrienden’’, vertelt ze. De allereerste vriend was burgemeester Henk Kleemans, maar ook zijn opvolger, Bort Koelewijn, droeg het Huys een warm hart toe. ‘Vrienden die ons stimuleren bij ons werk, die betrokken zijn, die onze tentoonstellingen bezoeken en die meepraten en -denken over de toekomst. Onze stichting heeft op dit moment een Vriendenkring van ruim zestig mensen, maar er is nog plaats voor honderden meer. Vrienden worden door middel van onze Vriendenpost op de hoogte gehouden van nieuwe ontwikkelingen. Zij zijn altijd onze graag geziene gasten bij openingen en evenementen.’

Voor veertig euro per jaar bent u Vriend (zie www.huysderkunsten.nl). Wie nu vriend wordt, ontvangt het boek ‘Nummer twintig’, dat speciaal voor dit jubileum is vervaardigd. ‘Het boek is geschreven door Saskia Lensink en geproduceerd door Pear Productions van Paul Reichenbach te Kampen.’ Een tijdsdocument dat niet alleen geschiedenis, maar ook cultuur naar de huiskamer brengt.