Ondernemen in Kampen: Van complex naar eenvoud. Laten we het makkelijker maken

We leven in een complexe maatschappij. Dit lijkt onontkoombaar. Tegelijkertijd doen we het ons zelf aan. De overheid bedenkt een regel en burgers en bedrijven zeggen: ‘ja maar dit hoort niet voor mij te gelden, want...’. Voor dat je het weet, heb je een uitzondering op een uitzondering op de hoofdregel en weten we eigenlijk niet meer wat het begin van het punt was.

Het draait bijna altijd om geld en er is altijd wel iemand die argumenten heeft om een complexe regel in te voeren. We moeten ons alleen afvragen welke neveneffecten complexe regelgeving met zich brengt. Soms klinkt het allemaal zo redelijk en vernuftig, maar als je goed kijkt slaat het regelmatig nergens op. Dan blijken onzuivere belangen de boventoon te voeren.

Een voorbeeld: de beruchte kinderopvangtoeslagaffaire. De bedoeling van origine was om te bevorderen dat zo veel mogelijk van onze beroepsbevolking eigen inkomen uit arbeid vergaart. Werkvolk moet kennelijk een subsidie krijgen om dat te bereiken. Er is een gigantisch stelsel op touw gezet, van gestaffelde toeslagen tot kwaliteitseisen, formulieren, betaalschema’s, bezwaarprocedures etc. Ooit heeft iemand bedacht dat gastouderopvang-bedrijven wel de toeslagen konden gaan innen bij de Belastingdienst. En al snel is door de complexiteit de fraudegevoeligheid van het systeem geboren.

De GGD - ja de instantie waar met corona ook zo veel over te doen is - bleek schimmige selectiecriteria te hebben gehanteerd. De GGD inspecteurs gingen zogenaamde particuliere fraudeurs ‘labelen’, terwijl het de bemiddelingsfirma’s waren met boter op het hoofd. De overheid had verder niet in de gaten dat particulieren ongeschikt zijn om invulling te geven aan de complexe regelgeving. De bemiddelingsfirma’s maakten misbruik van de onkunde van de burger bij het invullen van de formulieren. Ik vraag me wel af of al die 30.000 ouders echt helemaal vrijuit gaan. Maar goed, het is intussen een politiek spel geworden en dan weet je het wel.

Ik zag op de site van de Rijksoverheid de zogenaamde Kinderopvangtoeslagtabel 2020. Er blijkt een heel ‘gebouw’ te zijn bedacht door de ambtenaren voor de classificatie van het zogeheten toetsingsinkomen. Dit complexe systeem bestaat nog steeds. Er zijn wel zeventig categorieën van inkomen van nul tot 1,5 ton. Krankzinnig! De gedachte lijkt zo charmant: hoe meer inkomen hoe lager de toeslag. Maar: iemand die veel verdient betaalt al veel belasting. Zij geeft dus een grotere bijdrage aan de maatschappij. Waarom wordt die meer-verdiener dan gekort op een toeslag? En dat over zeventig schijven. Ik vind dit laatste absurd. Wie begrijpt zo’n complexe regelgeving nog? Waarom is het de overheid meer waard dat iemand werkt die 30.000 verdient dan iemand met 130.000 per jaar?

Waarom wordt er niet ingezet op eenvoud? Ik ben dus pleitbezorger van een omdenken van doorgeslagen complexiteit naar eenvoud. Ik geef nog een voorbeeld. Dat ziet op het btw-stelsel. Iedere schakel in het voortbrengingsproces ten aanzien van goederen en diensten betaalt per saldo aan de Belastingdienst een stukje btw. De consument betaalt de volle mep aan het eind van het proces, als eindgebruiker. Degene die verkoopt aan die consument, de detaillist, draagt niet die volle btw af aan de Belastingdienst. Hij mag namelijk aftrekken hetgeen de voorliggende schakels al aan de Belastingdienst moeten afdragen aan btw. In de plaats van belastingheffing bij één schakel te concentreren wordt belastingheffing gigantisch complex. Dit werkt niet alleen erg frustrerend voor duizenden administraties van bedrijven. Het werkt uiteraard veel fraude in de hand. De Belastingdienst, dus de maatschappij, mist bijvoorbeeld heel veel geld doordat ondernemers failliet gaan, waardoor btw niet wordt afgedragen. Ik zou zeggen: vereenvoudig die hele btw-boel door de detaillist te verplichten de volle btw af te dragen aan de Belastingdienst. Die heeft hij immers net ontvangen van de consument. Er zijn wel veel extra ambtenaren nodig om de complexe regelgeving uit te voeren. Dat dan weer wel.

Hans Both voorzitter Industriële Club Kampen en advocaat