Stadskraan Middelburg dient als model voor te herbouwen Kadekraan Campen

(door Maarten van Gemert en Huib Strengers)  
KAMPEN – De kadekraan in Middelburg staat model voor de kadekraan die Stichting Herstel Kadekraan Campen wil gaan bouwen. De bouwtekeningen en de vergunningen zijn rond en de begroting bijna. Over twee jaar zou het aangezicht van een IJsselkade met kadekraan in ere hersteld moeten zijn.

In januari 2010 werd in Middelburg de geheel gerestaureerde stadskraan uit 1862 aan de Rotterdamsekaai teruggeplaatst in zijn fundatie. Jan Elhorst, voormalig Kamper raadslid, zag de smeedijzeren havenkraan tijdens een bezoek aan de Zeelandse hoofdstad en herinnerden zich uit zijn jeugd zo’n zelfde kraan aan de Kamper IJsselkade. Het initiatief om die terug te krijgen, was geboren en elf jaar later kan de bouw bijna beginnen.

Kadekraan
In de tweede helft van de negentiende eeuw werden er door geheel West-Europa heen havenkranen gebouwd naar een ontwerp van de Schotse ingenieur William Fairbarn die in 1850 daarop een patent kreeg. Het belangrijkste deel van de kraan is de gebogen kokervormige arm van smeedijzer die door zijn gebogen toepassing zwaardere lasten kan tillen. In Nederland zijn alleen Fairbairnkranen bewaard gebleven in Middelburg en Koog aan de Zaan. In Zutphen mislukte een initiatief tot wederopbouw en rest alleen de fundering met gietijzeren mantel en draaikrans in de kademuren, afgedekt met een glazen plaat.

Een poging tot wederopbouw in Kampen van de loskraan bleek veel tijd en geduld te vragen. De voor deze poging opgerichte Stichting Herbouw Kadekraan Campen lijkt nu eindelijk haar doel te bereiken. Aan de IJsselkade heeft van 1870 tot 1969 een kadekraan gestaan. Uiteindelijk is de kadekraan weggehaald omdat die met een vracht van meer dan tien ton overbelast was geraakt. Daarop is de Kamper kadekraan afgebroken. Amateurhistoricus Kees Schilder heeft geen sloopvergunning kunnen vinden maar wel achterhaald dat de kraan was gebouwd bij een Haagse ijzergieterij in 1869.

De monumentale kadekraan aan de Rotterdamsekaai in Middelburg (bron: Wikipedia)

Vergunningen
De stichting kreeg te maken met veel partijen voor de benodigde vergunningen, waaronder gemeente, provincie, waterschap en Rijkswaterstaat. Bovendien blijkt de arbowet geen gebruik toe te staan van een nieuwe kadekraan met de techniek van 1869. Alleen in bijzonder omstandigheden, zoals bij Sail Kampen. In Middelburg zijn gedetailleerde tekeningen opgevraagd en gemaakt. In een CAD-bestand van 105 tekeningen zijn die nu beschikbaar.

De bedoeling is een exact werkende replica te bouwen, echter zonder inzet van gemeenschapsgeld (lees: gemeente Kampen). Het Kamper bedrijfsleven draagt bij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Kampen heeft een bijdrage toegezegd. Binnen de stichting houdt Bert Weever zich bezig met de fondswerving. Op dit moment resteert nog een gat in de begroting van €20.000,-.

Medewerking
In 2010 schaarde het college zich unaniem achter het plan alsmede de dijkgraaf. Aanvankelijk hoopte de stichting de kadekraan te kunnen presenteren tijdens Sail 2014, een doel dat later, tevens tevergeefs, werd omgezet in de Internationale Hanzedagen 2017. Berry Zandbergen is Jan Elhorst opgevolgd als voorzitter. Bert Boerman, gedeputeerde van provincie Overijssel, heeft toegezegd ambassadeur te willen zijn van de stichting. Een leraar van het Pieter Zandt heeft een schaalmodel gemaakt en leerlingen kunnen participeren in een werk-/leertraject.

De stadskraan in Middelburg heeft inmiddels de monumentenstatus en de kadekraan in Koog op de Zaan staat op het terrein van een bedrijf. Als alles volgens plan verloopt, wordt Kampen straks de derde stad in Nederland met een niet van echt te onderscheiden historische kadekraan.

De verdwenen kadekraan aan de IJsselkade in Kampen (bron: SHKC)

..