In memoriam Henk de Velde

REGIO – De in Wilsum geboren en in IJsselmuiden opgegroeide zeezeiler Henk de Velde is donderdagavond 3 november op 73-jarige leeftijd in Lelystad aan de gevolgen van kanker overleden. Over zijn vele wereldreizen gaf hij tal van lezingen en interviews, in het bijzonder ook voor de jeugd, “de mensen van de toekomst”, zoals hij ze noemde. 

Op 8 februari 2017 interviewde de toen 10-jarige Milan de Leeuwe uit IJsselmuiden hem aan boord van zijn schip dat toen in de haven van Roggebotsluis lag.

U heeft zes keer rond de wereld gezeild. Bent u wel eens bang geweest toen?
Ja, ik ben één keer met een boot omgeslagen, dichtbij de kust van Engeland. Toen lag ik in het water. Toen was ik bang. Maar de boot bleef drijven dus ik kon er weer bovenop kruipen. Een helikopter heeft mij toen uit zee gered. Maar als je op zee slecht weer krijgt terwijl je 1000 mijl - dat is 1800 kilometer - verwijderd bent van het vasteland, dan word je wel eens bang. Maar bang zijn heeft ook een voordeel, want als je een beetje bang bent, dan let je vaak beter op.

Heeft u onderweg ook walvissen en orca’s gezien?
Ja! Je ziet orca’s, walvissen en heel veel dolfijnen. Op één van mijn dvd’s zie je zelfs dat voor mijn boot een walvis van 15 meter lang uit het water springt.

Ik vind het ook altijd zo mooi als je zo’n groep dolfijnen in het water ziet.
Dat zie je ook op mijn film. Ze houden van snelheid. Als je snel vaart spelen ze rondom de boot. Als je langzaam vaart niet, daar vinden ze niks aan.

U bent wel eens 150 dagen op zee geweest. Wat eet u als u zo lang op zee bent?
Dat kan ik je straks laten zien want ik ben nu al aan het inslaan voor een reis die ik deze zomer met deze boot naar IJsland ga maken.

Daar is het toch koud?
Dat valt wel mee. Ik ben in Siberië geweest met de boot. Weet je hoe koud het daar was? -58 graden!

Dan bevries je toch?!
Ja! Het ijs was daar 3 meter dik. Maar terug naar je vraag. Als je 150 dagen op zee bent heb je heel veel eten in blik aan boord. En tegenwoordig heb je ook van die pakjes droge macaroni, beetje water erbij en klaar. Vitaminepillen neem ik ook mee want veel groente en fruit kun je niet meenemen, dat bederft. Maar ik vang ook verse vis. Soms hele grote, maar die heb ik liever niet want dat is te veel voor 1 persoon.

Gooit u die dan weer terug?
Ja. Ik snijd er een paar stukken af en de rest gooi ik inderdaad terug. Vroeger had ik daar moeite mee maar later niet meer want dat wordt weer opgegeten, door haaien en andere vissen. Het is dus niet weggooien. Het wordt weer gebruikt.

In Siberië zat u vast in het ijs. Het vroor daar 58 graden zegt u. Kun je dan nog naar buiten?
Ja, dan kùn je nog naar buiten. Daar is de temperatuur veel lager dan hier, maar het is wel droog. Hier niet. Vandaag (8 februari red.) was het hier koud vanwege koude, natte sneeuw. Dat voelt heel koud aan. Toen ik daar was rookte ik nog. Als ik dan buiten liep om te roken deed ik mijn handschoenen uit om een shagje te draaien. Maar al gauw dacht ik “Henk pas op!”, want in zo’n temperatuur bevriezen je handen binnen 5 à 6 minuten. Maar goed, ik kon daar dus naar buiten, maar met thermo-kleding aan, en warme laarzen en mutsen. Zo heb ik uren gelopen daar over het ijs.

U heeft heel veel van de natuur gezien. Vindt u dat het milieu achteruit gaat?
In plaatsen waar heel veel mensen wonen gaat het achteruit.

Zoals in Tokio bijvoorbeeld? Daar wonen wel 30 miljoen mensen.
Ik ben er geweest. Twee dagen maar want ik vond het niks. Maar zelfs in het westen van ons land, in Amsterdam en Rotterdam, gaat het milieu hard achteruit. Waar minder mensen wonen, daar merken we er nog niet zoveel van. In Siberië, daar duurt de winter 9 maanden en dan vriest het daar 30, 40 of 50 graden. Alles is wit en alles gaat daar dan dood. Daarna heb je maar een paar maanden zomer, dan wordt de hele toendra weer groen. Miljoenen bloemetjes bloeien, je ziet weer eekhoorntjes, muizen, ratten, ga zo maar door. Weet je hoe die kunnen overleven? In een holletje onder de sneeuw! Ben ook ijsberen tegen gekomen. Levensgevaarlijk hoor!

Ook om de boot heen?
Jazeker!

Wat was het dichtstbij?
Zo’n 30 meter om de boot heen op de wal. Toen moest ik maken dat ik weg kwam. Gelukkig was de boot dichtbij.

30 meter lijkt heel ver
Weet je hoe hard een ijsbeer kan lopen? Ze kunnen sprinten, wel 40 km per uur! Voor je ’t weet zijn ze bij je. Als je ‘m ziet moet je niet wegrennen.

Want ze halen je in!
Ja, net als een hond, die komt dan achter je aan. Maar ja, wat doe je dan...? Mijn geluk was dat de boot ongeveer 15 meter bij mij vandaan was. Ik rende dus wel maar ik sprong direct op de boot. Dus voordat die ijsbeer bij me was, was ik aan boord. De volgende morgen zag ik om de boot heen van die hele grote ijsbeerpoten in de sneeuw. Die was dus om de boot heen gelopen om op mij te wachten. De volgende dag kwamen de Russen naar me toe om me te waarschuwen. Ze zeiden dat het gevaarlijk was waar ik lag met de boot. Gevaarlijk vanwege ijsberen. Ik moest in het dorp komen wonen, zeiden ze. “Nee”, zei ik, “ik blijf op de boot”.

Gaat u nog een keer een wereldreis maken?
Dat is een bekende vraag... Weet je, ik ben 68 jaar en ik ben opa geworden. Ik ga geen wereldreis meer maken. Maar ik blijf nog wel reizen met deze boot. Een keer naar IJsland, een keer naar Ierland en naar Noorwegen, maar geen jaren meer weg. Dat doe ik niet meer.

Wat is het mooiste dat u heeft meegemaakt?
Dat kan ik niet zeggen maar ik zal twee dingen noemen: Siberië was niet het mooiste maar wel heel bijzonder. En op mijn laatste reis, die van 2007 tot 2011, ben ik op de eilandjes geweest die op deze dvd staan. Die mag je hebben. Dat zijn paradijsjes. Ik mocht daar blijven van de mensen die daar wonen.

Waarom bent u er niet gebleven?
Omdat ik terug wou naar mijn zoon. Die was toen nog jong.

Wat vindt u het mooiste land van de wereld?
Het land waar je bent. Ik heb het hier in deze haven bij Kampen de afgelopen zomer zó naar mijn zin gehad. Maar dat kun je niet vergelijken met een tropisch eiland, of met Noorwegen of Siberië. Er zijn meer mooie landen.

Zuidpool, Antartica?
Zuidpool alleen maar op een paar eilanden die bij de Zuidpool horen. Er zijn meerdere mooie plekken in de wereld. Ze vragen me ook wel eens “Wat is de mooiste reis die je hebt gemaakt?” Dan zeg ik altijd: “Die moet nog komen”.

GASTLES
Een ‘mooie reis’ maakte Henk de Velde na het interview naar basisschool De Groenling in IJsselmuiden, de school van Milan de Leeuwe. Milan vroeg hem namelijk of hij een keer een gastles wil geven over zijn belevenissen op de wereldzeeën en oceanen. Het antwoord was: “Dat gaan we doen!“ Bekijk hier een deel van zijn gedreven verteltrant: https://www.youtube.com/watch?v=OA2JBVGHCd8